Dziewczynka z obrazu

Historia życia Józi Oderfeldówny

Cena 34,00 zł + koszty wysyłki
Autor: Robert Kotowski
Rok wydania 2014
Wydawnictwo naukowe
Format 21 x 15 cm, oprawa twarda
218 stron, 59 fotografii

Niewiele jest osób, które nie kojarzą ,,Dziewczynki w czerwonej sukience”. Równie niewiele jest takich, które wiedzą, kim była i jak żyła Józia Oderfeldówna. Poza rodziną, osobami, które ją znały, a których jest z roku na rok coraz mniej, próżno szukać tych, którzy mogliby powiedzieć cokolwiek o jej życiu. I właśnie to stało się dla dr. hab. Roberta Kotowskiego inspiracją do napisania książki, która jest próbą nakreślenia biografii tajemniczej modelki z obrazu Pankiewicza, przedstawicielki majętnej warszawskiej rodziny inteligenckiej Oderfeldów.

Autor prezentuje nie tylko historię życia dziewczynki, ale także losy jej najbliższych, portretuje znajomych, przyjaciół, wiele znanych postaci świata literackiego, artystycznego, politycznego i społecznego przedwojennej Polski.

Opowieść o Józefie układa się w kronikę przetrwania, dokumentującą obraz życia rodziny w czasie pokoju i wojny, motywy działań, próby przystosowania się do zmiennych warunków. W tej osobistej historii dostrzec można także proces degradacji społecznej i materialnej, jakiej ulegali przedstawiciele przedwojennej inteligencji.

Nakreślona historia opiera się w głównej mierze na pamiątkach zgromadzonych w prywatnych zbiorach rodziny Szaneckich – potomków Józefy Oderfeldówny, z męża Olszewiczowej. Bezcenne okazały się zapiski Anny Szaneckiej, córki bohaterki obrazu, które dostarczyły wielu informacji na temat ludzi, miejsc, zdarzeń. Wspomnienia przywołują obraz domu rodzinnego, relacje z rodzicami, przyjaźnie, szkołę, dramatyczną drogę do Lwowa i pierwsze miesiące pobytu w tym mieście. Mimo że materiały te nie są zobiektywizowanym zapisem faktów i zdarzeń, subiektywizm tych źródeł pozwala poznać coś jeszcze: osobowość autorki i jej poglądy. Nieocenionym źródłem informacji stały się także wielogodzinne rozmowy z rodziną wnuka modelki z obrazu.

Tekst uzupełnia bogaty materiał ikonograficzny, pochodzący z prywatnych zbiorów rodziny. Fotografie, głównie z okresu dwudziestolecia międzywojennego, prezentują wiele postaci z życia Józefy, a także miejsca, w których bywała, i wydarzenia, w których uczestniczyła. Dokumentują nie tylko ważne i oficjalne uroczystości, ale także codzienność: spotkania towarzyskie w gronie rodziny i przyjaciół, spacery i zabawę. Na ich podstawie z dużą precyzją można prześledzić poszczególne etapy życia Józefy: to jak się zmieniała, gdzie bywała, w jakim towarzystwie się obracała. Te nieco wyblakłe i zniszczone fotografie uchwyciły także coś więcej: są dowodem zmian, jakie zachodziły w mentalności społeczeństwa pierwszej połowy XX wieku.

Recenzent dr hab. Lidia Michalska-Bracha, prof. UJK; redakcja Agnieszka Kowalska-Lasek; tłumacze: Karolina Kotowska, Zdzisław Pruski; korekta Anna Zdonek; projekt graficzny okładki Tomasz Kozłowski.