Zbiory online

"Dar Wołodyjowskiego"

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Pałacyk H. Sienkiewicza w Oblęgorku
Typ obiektu:Obraz
Datowanie:1889
Autor:Jan Rosen (1854-1936)
Technika:akwarela, pióro
Materiał:papier
Wymiary:54x46 cm
Nr inwentarzowy:MNKi/S/51
Obraz żartobliwie ilustruje autentyczne wydarzenie z życia Henryka Sienkiewicza, kiedy w 1888 r., tuż po ukończeniu Trylogii, pisarz otrzymał od nieznanego ofiarodawcy, ukrywającego się pod pseudonimem "Pan Wołodyjowski", kwotę 15 tys. rubli. Sienkiewicz, człowiek z natury raczej skromny, starał się zwrócić darczyńcy całą sumę, oddając pieniądze w depozyt Towarzystwu Kredytowemu Ziemskiemu, skąd ów "Wołodyjowski" mógł je podjąć w ciągu trzech lat. Pisarz zadbał, aby stosowne ogłoszenia na ten temat zamieściła prasa.
Po pieniądze nikt się jednak nie zgłosił, dlatego Sienkiewicz przekazał nadzór nad nimi Akademii Umiejętności w Krakowie. Ufundowano z nich specjalną zapomogę dla artystów zagrożonych gruźlicą. Stypendium nazwano imieniem pierwszej żony pisarza – Marii z Szetkiewiczów Sienkiewiczowej – zmarłej kilka lat wcześniej na tę właśnie chorobę.
Zasady korzystania z zapomogi ustalał stworzony przez Sienkiewicza specjalny regulamin. Choć stypendium przyznawano anonimowo, wiadomo, że skorzystało z niego co najmniej szesnastu artystów, wśród których znaleźli się m.in.: Maria Konopnicka, Stanisław Wyspiański, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Witkiewicz, Gustaw Daniłowski, i Kazimierz Przerwa-Tetmajer. 
Obraz stanowi obecnie jeden z najciekawszych eksponatów w Pałacyku Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Datowany jest na rok 1889. Był on darem malarza Jana Rosena dla autora Trylogii i początkowo zawisł nad biurkiem w gabinecie warszawskiego mieszkania pisarza. W roku 1902 został przywieziony do jego podkieleckiej rezydencji.
Akwarela przedstawia Henryka Sienkiewicza stojącego na niewielkim wzniesieniu, do którego konno podjeżdża Wołodyjowski i wręcza mu pękaty trzos. Postawa i gesty Sienkiewicza (zgięta w geście obronnym lewa ręka i cofnięta prawa) wskazują, że pisarz wzbrania się przed przyjęciem daru. Nad Sienkiewiczem stoi w obłokach skrzydlata Polonia, wieńcząc pisarza laurem. Polonia odziana jest w białą tunikę z orłem na piersiach, ma koronę królewską, miecz oraz tarczę z godłem Polski u boku. Sienkiewicz ubrany jest w szare spodnie i surdut. Wołodyjowski ma wysokie, sięgające aż do połowy ud buty, kaftan z pasiastymi rękawami i szeroki biały kołnierz. Przy boku ma rapier, zaś w prawej ręce trzyma wyciągnięty w geście powitania kapelusz ze strusimi piórami. Za Wołodyjowskim widać husarskie hufce. U góry, po prawej stronie, w chmurach widoczna jest Jasna Góra z wizerunkiem Matki Boskiej, a przy Polonii panorama Zbaraża. Na pierwszym planie, z lewej strony znajduje się złożony sztandar, karabele i hełm.