Poszukiwanie i kolekcjonowanie zabytków archeologicznych to ratowanie dziedzictwa
FAŁSZ
Wydobywanie zabytków z ziemi bez naukowej dokumentacji ich kontekstu pozbawia nas najcenniejszych informacji o historii naszych przodków i niszczy dziedzictwo archeologiczne. Kolekcjonowanie zabytków archeologicznych z nielegalnych źródeł sprzyja procederowi rabunkowych wykopalisk, stwarzając rynek zbytu dla pozyskanych w ten sposób antyków, a w świetle prawa jest paserstwem. Ratowanie dziedzictwa polega na utrzymywaniu go w stanie możliwie nienaruszonym.
Poszukiwanie zabytków w Polsce jest legalne
PRAWDA
Warunkiem prowadzenia legalnych poszukiwań jest uzyskanie pozwolenia od właściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Poszukiwanie zabytków bez pozwolenia lub wbrew jego warunkom jest wykroczeniem.
Detektoryści nie niszczą stanowisk archeologicznych
FAŁSZ
Wykopując przedmioty z ziemi, nigdy nie można mieć pewności, czy nie niszczy się stanowiska archeologicznego. Większość z nich nie wyróżnia się w terenie, a mimo to obiekty archeologiczne (np. groby) mogą znajdować się tuż pod powierzchnią ziemi. Zawsze istnieje ryzyko natrafienia na dotychczas nieznane stanowisko.
Wykrywacz metalu jest pomocny w archeologii
PRAWDA
Wykrywacz metalu może być bardzo przydatnym narzędziem, jeśli jest używany podczas metodycznie prowadzonych prac archeologicznych. Najważniejsze jest, aby wydobywaniu znalezisk towarzyszyła precyzyjna dokumentacja naukowa. Samo pozyskiwanie zabytków przyczynia się do niszczenia naszego dziedzictwa.
Militaria nie są zabytkami archeologicznymi
FAŁSZ
Pola bitew i obozowisk wojskowych również bada się metodami archeologicznymi, a przedmioty pozyskane w trakcie takich prac są zabytkami archeologicznymi. Zadokumentowane w ten sposób znaleziska są cennym źródłem historycznym. Nie każdy stary przedmiot związany z wojskowością jest zabytkiem, jednak decyzja w tej kwestii należy do właściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Restrykcyjne polskie prawo odbiega od rozwiązań europejskich
FAŁSZ
Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące dziedzictwa archeologicznego wynikają z Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego z 1992 roku, zwanej „Kartą Maltańską”. Polska i ponad 30 państw naszego kontynentu ratyfikowało ten dokument i dostosowało swoje prawodawstwo do jego wymogów. Żadne państwo prawnie chroniące swoje dziedzictwo nie zezwala na rabunkowe wykopaliska, niszczenie stanowisk archeologicznych, ani handel zabytkami pochodzącymi z nielegalnego źródła.
Handel zabytkami archeologicznymi to przestępstwo
PRAWDA
Zabytki archeologiczne z terenu Polski, bez względu na sposób ich odkrycia, stanowią własność Skarbu Państwa i jako takie wyłączone są z obrotu handlowego. Przy zakupie zabytków archeologicznych należy liczyć się z ich nielegalnym pochodzeniem. W międzynarodowym obrocie zabytkami archeologicznymi standardem jest wykazywanie legalności pochodzenia danego przedmiotu zabytkowego.
Handel kopiami zabytków archeologicznych jest zgodny z prawem
PRAWDA
Można legalnie handlować kopiami zabytków, pod warunkiem, że wyraźnie zaznaczy się, że nie są to oryginały. Niezgodne z prawem jest podrabianie i przerabianie zabytków w celu sprzedaży, jak również handel takim podrobionym przedmiotem jako zabytkiem.
Autor: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Foto: Małgorzata Stępnik
