Kredens typu Überbauschrank

Kredens typu Überbauschrank (Aufbauschrank)

Niemcy, Kolonia, 1623

drewno dębowe; intarsja – orzech, jawor, śliwa, mahoń, lipa, jesion, jesion podbarwiany; snycerka

192,5 x 190 x 83,5 cm

dar Muzeum Narodowego w Warszawie

MNKi/R/2585

Kredens dwukondygnacyjny z wysoką częścią dolną, prostopadłościenny ze ściętymi narożami. Wieniec dolny wysoki obustronnie ogzymsowany wsparty na pięciu poduszkowych stopkach – trzy od przodu. Podstawa dwudrzwiowa z masywnymi hermami umieszczonymi na narożach i na listwie przymykowej. Na drzwiach płytkie konchowe wnęki z muszlowymi zamknięciami i podrzeźbianymi węgarami; u dołu półkoliste rolwerkowe cokoły, na których pełnoplastyczne figury antycznych rycerzy – prawy z tarczą, na której przedstawiono trzy ptaki. Podstawa zamknięta szerszym sarkofagowym wieńcem o skośnie puklowanych ćwierćkolistych bokach i maszkaronach na osiach.
W wieńcu szeroka szuflada.

Nastawa niska zamknięta wysokim belkowaniem z jasnym okleinowanym fryzem komórkowym i wydatnym gzymsem wspartym na puklowanej fasecie. Gzyms na narożach i na osi osadzony na hermowych wspornikach: kobiecie i mężczyźnie. W nastawie płytka wąska szafka trójdzielna podzielona hermowymi pilastrami. Pośrodku wąska część zamknięta odchylaną klapą z płytką wnęką konchową. Po bokach jednodrzwiowe szafki z intarsjami: na płycinowych drzwiach z lewej Samson walczący z Filistynami, po prawej młody Dawid z głową Goliata. Na ściankach bocznych nastawy płyciny z motywem rolwerkowych kartuszy.

Mebel ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach otrzymał ciekawą intarsjowaną dekorację. Pierwsza starotestamentowa scena przedstawia słynnego siłacza Samsona walczącego z Filistynami przy pomocy oślej szczęki. Wrogowie leżą pobici wokół niego. Bohater jest ubrany w skórę młodego lwa, którego zabił gołymi rękami podczas wędrówki z rodzicami do filistyńskiego miasta Timny. Ponad Samsonem unoszą się pszczoły, które założyły rój w padlinie lwa.

W prawej płycinie przedstawiono Dawida. Młodzieniec z ogromnym mieczem na plecach trzyma w dłoni wąsatą głowę Filistyna Goliata, którego ogromne ciało w antykizującej zbroi leży u stóp Dawida.

Ten typ szafy był szeroko rozpowszechniony pod koniec XVI wieku i w pierwszej połowie XVII stulecia, zwłaszcza we Flandrii i nad Dolnym Renem. Często te misternie zaprojektowane i reprezentacyjne meble były częścią posagu.

Oprac. dr Magdalena Śniegulska-Gomuła

Bibliografia

Biblijne inspiracje. Motywy religijne w sztukach plastycznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, red. A. Kwaśnik-Gliwińska, P. Tkaczyk, Kielce 2010, s. 24–25.

Najcenniejsze zabytki Muzeum Narodowego w Kielcach, red. A. Kwaśnik-Gliwińska, Kielce 2008, s. 171, kat. IV/41.