Muzeum Narodowe w Kielcach kontynuuje tradycje Kieleckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK), założonego w 1908 roku. Za początek jego działalności uznaje się 8 października 1908 roku – datę wpisu do inwentarza pierwszego zabytku – skrzemieniałego drewna z Miedzianej Góry.

Placówka kierowana wówczas przez kustosza Tadeusza Szymona Włoszka gromadziła zabytki: przyrodnicze, archeologiczne, historyczne. Ważnym wydarzeniem w jej dziejach stała się Wystawa Świętokrzyska zorganizowana w Warszawie w 1936 roku, od której muzeum przybrało nową nazwę – Muzeum Świętokrzyskie. Wprawdzie wojna przerwała jego działalność, ale już w 1945 roku wznowiono ją w nowej siedzibie w Kamienicy pod Trzema Herbami. Dotychczas zgromadzone zbiory sukcesywnie powiększano o dzieła malarstwa, rzeźby i obiekty rzemiosła artystycznego.

W 1971 roku uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej Muzeum Świętokrzyskiemu przekazano zespół pałacowy wraz z przynależnymi budynkami. W dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich – najlepiej zachowanej w Polsce rezydencji z epoki Wazów, 18 września 1971 roku dokonano uroczystego otwarcia dwóch ekspozycji: na parterze – IX wieków Kielc oraz na piętrze – Ekspozycji wnętrz zabytkowych. W 1975 roku w uznaniu zasług dla rozwoju kultury zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki nadano placówce rangę Muzeum Narodowego.