Ojczyzna duszy - idea regionalizmu Stefana Żeromskiego

Celem wystawy jest ukazanie idei regionalizmu propagowanej przez Żeromskiego, jej ewoluowania na przestrzeni lat i odniesie się do współczesnego postrzegania tożsamości kulturowej. Wystawa to wkład w dynamicznie rozwijający się i wielokierunkowy dyskurs społeczny o szeroko rozumianej tożsamości kulturowej, w którym ważnym czynnikiem jest związek człowieka z miejscem urodzenia, wychowania. Żeromski był postacią na trwale związaną ze świętokrzyskim, ale i ogólnopolskim ruchem regionalistycznym. W „Snobizmie i postępie”, utworze nazywanym biblią regionalizmu polskiego, przedstawił postulaty programowe oraz założenia polskiego regionalizmu. Uważał, że najważniejsze jest sięgnięcie do twórczości ludowej, bogatego folkloru, gwar, klech, podań czy zachowanych obyczajów ludowych. Dla Żeromskiego ziemia świętokrzyska, jej ludzie, ich język, sztuka i obyczaje, zajęcia a także krajobraz to rdzeń jego osobowości, tożsamości, dumy i patriotyzmu. Żeromski prezentuje nowoczesne, antropologiczne podejście do pojmowania i zrozumienia kultury, ujmujące ją w sposób całościowy, jako złożony układ wszelkich, materialnych i niematerialnych, wytworów człowieka. Pierwszy program regionalizmu polskiego opracowany został przez Radę ds. Uniwersytetów Powszechnych Regionalizmu Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych w 1926 r. Jego autorami byli między innymi: Stefan Żeromski, Władysław Orkan i Aleksander Patkowski. Im zawdzięczamy im sformułowanie zasad i programów, upowszechnienie idei i zadań nowoczesnego ruchu regionalistycznego w Polsce XX w. i wprowadzenie ich do doktryny państwowej odrodzonej II Rzeczpospolitej. Celem wystawy jest ukazanie odrębności kulturowej regionu, ukazanie tradycji literackich badań regionalnych.

Odwołując się do idei propagowanych przez Żeromskiego na wystawie obejrzeć będzie można obrazy i rzeźby drewniane i ceramiczne ukazujące obrzędy i obyczaje ludowe ważne dla życia wsi jak np. święta, wesela, żniwa, a także życie codzienne, rzeźby świętokrzyskich artystów, których tematyka dotyczy utworów S. Żeromskiego, kieleckie stroje ludowe (zapaski, chusty, hafty), tkaniny (tkane narzuty, obrusy), zapiski gwarowe T. Gajdy – opisujące np. obrzęd weselny, zabobony, przesądy. Wśród eksponatów zajdą się także rękopis Snobizmu i postępu, listy pomiędzy członkami towarzystw regionalnych, i inne.

Kurator wystawy: Sylwia Zacharz oraz Anna Latos – Paryska