Wiślica jako jedna z niewielu miejscowości w Polsce objęta jest całkowitą ochroną konserwatorską. To wyjątkowo atrakcyjne turystycznie miejsce, wyróżnione prestiżowym tytułem Pomnika Historii, gdzie dziedzictwo kultury harmonizuje z bogactwami naturalnymi. Zachowane świadectwa działalności człowieka pozwalają śledzić zmiany zachodzące w Polsce, począwszy od wieku X do współczesności. Pierwsze muzeum archeologiczno-historyczne otwarto w Wiślicy w 1966 roku, jednak dopiero rok 2017, kiedy placówka została włączona w struktury Muzeum Narodowego w Kielcach, okazał się przełomowy – możliwe stało się opracowanie planu ochrony i zachowania bezcennych zabytków. 

Finanse pozyskane z Funduszy Europejskich pozwoliły stworzyć unikatowy, ponad 150-metrowy, podziemny szlak łączący najważniejsze wiślickie artefakty. Jedna ścieżka turystyczna objęła, dotychczas odrębne, elementy ekspozycji muzealnej - pawilon archeologiczny oraz rezerwat archeologiczny w podziemiach bazyliki mniejszej. Obydwa obiekty poddano pracom modernizacyjnym. Trasę zwiedzania zaplanowano w taki sposób, by jednocześnie zabezpieczyć zabytki i podnieść komfort zwiedzania. Nad pozostałościami kościółka św. Mikołaja [?] powstał nowoczesny pawilon archeologiczny, zabezpieczający relikty przed wchłanianiem wody. Budynek chroni przed zniszczeniem m.in. kamienie margliste, które stanowiły fundamenty świątyni. Poprawiono także niewydolny system wentylacyjny. Z kolei zabytki w rezerwacie archeologicznym w podziemiach bazyliki mniejszej zabezpieczono w szczególności przed rozwojem mikroorganizmów wynikającym z dużego zawilgocenia. Aby zapobiec destrukcji zabytków romańskich i świadków archeologicznych, wprowadzono inteligentny system wymiany powietrza oraz monitoring radiowy warunków mikroklimatycznych. Najcenniejszy relikt muzeum, zbudowaną z delikatnego gipsu jastrychowego, płytę orantów zabezpieczono przed uszkodzeniami mechanicznymi, związanymi z ruchem turystycznym.

Dzięki pracom archeologicznym, konserwatorskim i budowlanym powstała całkowicie nowa wystawa, na którą składają się dotychczas nieeksponowane obiekty oraz interaktywne widowisko prezentujące relikty najstarszej romańskiej architektury na tle najdawniejszych dziejów Wiślicy. Budowa podziemnego korytarza pozwoliła nie tylko na stworzenie jednej trasy zwiedzania, ale także na wyodrębnienie miejsca dla zabytków specjalnie sprowadzonych do Wiślicy, a przede wszystkim wydobytych podczas prac archeologicznych. W rezultacie możliwe stało się pokazanie historycznych poziomów budowlanych, wątków kamiennych i reliktów odsłoniętych obiektów, drobnych artefaktów archeologicznych w postaci ceramiki, sprzętów i narzędzi metalowych, numizmatyki, pochodzących z prac badawczych wokół kolegiaty. W muzeum wykorzystano najnowsze techniki wizualizacji obiektów, cyfrowe rekonstrukcje 3D, laserowe hologramy, mapping oraz ruchome lunety z aplikacją VR. Dzięki tym rozwiązaniom zwiedzający mogą zobaczyć m.in. animację budowy bazyliki romańskiej i jej transformację do kolegiaty czy trójwymiarowe modele budowli i przedmiotów używanych przez naszych przodków od IX do XVI wieku. Zadbano także, by rozwiązania techniczne zapewniały nowoczesny i atrakcyjny wygląd ekspozycji – jak ma to miejsce w przypadku transparentnego 19-metrowego ekranu z wizualizacją poszczególnych części kompleksu wiślickiego.  

Muzeum pokazuje wartość czasów minionych i jest pomostem między pokoleniami. Swoją misję realizuje między innymi poprzez dbałość o powierzone dziedzictwo kulturowe. Nie byłoby to możliwe bez poprawy warunków infrastrukturalnych muzeum. Kompleks muzealny zmodernizowano pod względem rozwiązań architektoniczno-budowlanych, instalacyjnych oraz w zakresie administracyjno-technicznym. Po raz pierwszy pojawiła się również możliwość zachowania pełnej kontroli nad obiektem, dzięki nowoczesnej instalacji zabezpieczającej przed kradzieżą i zniszczeniem. Tymi działaniami zapewniono bezpieczeństwo zarówno zabytkom, jak i zwiedzającym.  

Prace badawcze i budowlane wokół wiślickiej kolegiaty oraz przy pawilonie archeologicznym wymusiły także zmianę sposobu zagospodarowania przestrzennego terenu przykościelnego i placu Solnego. Miejsca te zyskały wymiar przestrzeni publicznej pełniącej funkcje kulturalną  i edukacyjną. Na potrzeby muzeum zakupiono budynek i zaadaptowano go na biura, pracownie i magazyny. Wyodrębniono również salę konferencyjną, dzięki czemu uzyskano przestrzeń niezbędną do spotkań środowisk naukowych.

Projekt zrealizowano w ciągu czterech lat. Remont obiektów wchodzących w skład kompleksu muzealnego oraz wykonana najnowszymi metodami konserwacja reliktów przyczyniły się do zachowania dziedzictwa kulturowego, a także zwiększenia jego atrakcyjności i, co najważniejsze, bezpieczeństwa. Poprawiły się warunki eksponowania oraz możliwe stało się upowszechnianie dziedzictwa poprzez projekty badawcze i edukacyjne.

Szczegółowy harmonogram:

• ROK 2018

Badania archeologiczne przy użyciu georadaru

Wykonano niedestrukcyjne badania archeologiczne z użyciem dwóch nieinwazyjnych metod pomiaru georadarem GPR i pomiary techniką tomografii elektrooporowej ERT przykościelnego placu. Wiedza pozyskana podczas badań została wykorzystana w trakcie późniejszych poszukiwań rozwiązań technicznych i technologicznych.   

GALERIA ZDJĘĆ

Ekspertyza techniczna stanu bazyliki

Zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z decyzji Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Lonsertwatora Zabytków, przeprowadzono ekspertyzę techniczną stanu bazyliki w Wiślicy stwierdzającą stan bezpieczeństwa konstrukcji (kondycji) i przydatności do użytkowania, przy uwzględnieniu oddziaływania wywołanego przy pracach budowlanych i późniejszym użytkowaniu muzeum, a także ekspertyzę stanu podłoża gruntowego. Wyniki potwierdziły zasadność i prawidłowość rozwiązań projektowych zawartych w dokumentacji projektu budowlanego.

• ROK 2019

Rozpoczęcie prac budowlanych

Na początku roku wyłoniona została kancelaria prawna obsługująca projekt w zakresie zamówień publicznych. Jesienią rozstrzygnięto dwa postępowania przetargowe, w wyniku których wybrano nadzór inwestorski nad inwestycją oraz głównego wykonawcę robót.

2 października przystąpiono do prac budowlanych: przekazano plac budowy generalnemu wykonawcy, czego następstwem było zamknięcie oddziału w Wiślicy dla ruchu turystycznego. W ofercie pozostały zajęcia edukacyjne.

GALERIA ZDJĘĆ

9 października odbyła się konferencja prasowa z udziałem marszałka województwa świętokrzyskiego Andrzeja Bętkowskiego i przedstawicieli dyrekcji Muzeum Narodowego w Kielcach, podczas której poinformowano o przebiegu dotychczasowych prac oraz planach na kolejne etapy projektu.

GALERIA ZDJĘĆ

• ROK 2020

Prace budowlane, wykopaliskowe, dokumentacja

Działania prowadzono równolegle w kilku obszarach. Obok prac wykopaliskowych odbywały się prace budowlane przy pawilonie archeologicznym. Badania archeologiczne dokumentowano w sposób przestrzenny, trójwymiarowy, z wykorzystaniem wszystkich najnowszych urządzeń, które służą do zapisu przestrzennego. To stworzyło materiał, który ukazuje rekonstrukcję poszczególnych warstw gleby wokół kolegiaty i który będzie w przyszłości wykorzystany w ekspozycji muzealnej.

GALERIA ZDJĘĆ

Wyburzenie pawilonu archeologicznego, prace w podziemiach bazyliki

28 lutego wyburzono pawilon archeologiczny. Zabezpieczono relikty kościoła św. Mikołaja i kaplicy grobowej. Prace trwały również w podziemiach pod bazyliką, gdzie oprócz demontażu barierek wzdłuż galerii odbywały się działania konserwatorskie i zabezpieczające najcenniejsze relikty.

GALERIA ZDJĘĆ

Prace archeologiczne i budowlane – ciąg dalszy (wiosna/lato)

Kolejnym etapem projektu były prace archeologiczne, odsłaniające następne odcinki wzdłuż kolegiaty. Trwały prace przy konstrukcji żelbetowej pawilonu archeologicznego. Podjęto badania archeologiczne za prezbiterium (pomiędzy nowo powstającym pawilonem a kolegiatą).

Jednocześnie kontynuowano prace budowlane – powstawały kolejne odcinki korytarza łączącego podziemia pod bazyliką z pawilonem archeologicznym.

GALERIA ZDJĘĆ  GALERIA ZDJĘĆ

Koniec prac zabezpieczających w podziemiach kolegiaty (wrzesień)

We wrześniu zakończono prace terenu surowego i wykonano izolacje dachu pawilonu. Kontynuowano kolejne sekcje przylegające do prezbiterium od strony południowej i wschodniej.
W podziemiach kolegiaty zakończono prace zabezpieczające (malowanie stropu konstrukcji).

GALERIA ZDJĘĆ

Prace archeologiczne i budowlane – ciąg dalszy

Przystąpiono do zabezpieczenia terenu nad wykopaliskami archeologicznymi od frontu kolegiaty. Od strony północnej i południowej zakończono roboty konstrukcyjne przy budowie korytarza podziemnego. Od wschodu kontynuowano badania archeologiczne, konstrukcyjne korytarza oraz pomieszczeń podziemnych. Trwały prace konserwacyjne w podziemiach kolegiaty i przy reliktach kościoła św. Mikołaja. Zakończono budowę dachu zielonego na pawilonie.

GALERIA ZDJĘĆ

• ROK 2021

Prace archeologiczne i budowlane – ciąg dalszy (styczeń)

Zakończono prace żelbetowe korytarza podziemnego (od strony północnej, południowej i wschodniej). Rozpoczęto badania archeologiczne części frontowej kolegiaty. Kontynuowano prace archeologiczne na obszarze placu Solnego. W korytarzu podziemnym wykonywano prace instalacyjne (wentylacja, elektryczność, woda). Prowadzono prace konserwatorskie w podziemiach kolegiaty i przy reliktach kościoła św. Mikołaja.

GALERIA  ZDJĘĆ

Prace budowlane

W kwietniu obywały się prace wykończeniowe (układanie płytek, zabudowa płytami kartonowo-gipsowymi) oraz konstrukcyjno-żelbetowe na ostatnim odcinku korytarza podziemnego przy frontowej części kolegiaty. Przeprowadzano również prace izolacyjne na stropach w części wschodniej korytarza, instalacyjne: wentylacji, klimatyzacji, wodno-kanalizacyjne i elektryczne oraz konserwatorskie w pawilonie i podziemiach bazyliki. Zakończono polowe badania archeologiczne.

GALERIA ZDJĘĆ

W czerwcu prace budowlane związane były z betonowaniem stropu korytarza podziemnego od frontu kościoła. Miejsce miały również roboty drogowe przed pawilonem archeologicznym, jak i prace wykończeniowe w jego wnętrzu. W korytarzu podziemnym kontynuowano prace konserwacji prewencyjnej ścian.

GALERIA ZDJĘĆ

W lipcu w pawilonie archeologicznym kontynuowano prace wykończeniowe, rozpoczął się tam również montaż elewacji zewnętrznej. Instalowana była wentylacja, elektryka oraz klimatyzacja w pawilonie i podziemnym korytarzu. Trwały prace związane z wykonaniem nawierzchni wokół kościoła oraz prace brukarskie. Zakończono montaż drzwi aluminiowych i stalowych w całym obiekcie.

GALERIA ZDJĘĆ

We wrześniu prace remontowe były już na etapie końcowym. Ułożono chodnik z płyt kamiennych oraz zagospodarowano teren zielony przy kolegiacie. W korytarzu  podziemnym kontynuowano montaż ścianki aluminiowej, pomalowano ściany oraz sufit. Zamontowano instalację elektryczną (gniazdka, oprawy), a także ceramikę sanitarną i barierki przy schodach przed pawilonem.

GALERIA ZDJĘĆ

We wrześniu w ramach projektu Modernizacja Muzeum Archeologicznego w Wiślicy wykonywane były prace remontowe w budynku biurowym i konferencyjnym przy ulicy Batalionów. 

GALERIA ZDJĘĆ

KLAUZULA INFORMACYJNA RODO

 UWAGA!