Maszkaron

Wiślica, XVII wiek
wapień
wys. 71 cm, szer. 55 cm, głęb. 27 cm
MNKi/Ch/5

Kamienny maszkaron przedstawia głowę męską z lokami i bujnym wąsem, zmarszczonym czołem i wyrazistymi łukami brwiowymi, otwartymi oczami, pokaźnym nosem i rozchylonymi ustami z widocznymi w nich zębami. Pierwotnie maszkaron miał gładko opracowaną powierzchnię z ostro ciętym, głębokim modelunkiem.

Centralną część rynku w XIV wieku zdobił drewniany ratusz wiślicki, który po spaleniu zastąpił XVI-wieczny murowany. Wzorem innych miast, tj. Tarnowa, Biecza czy Sandomierza, mógł posiadać murowaną wieżę z niewielkimi pomieszczeniami w dolnej części dla rady miejskiej i ławników, a także sklepioną izbę dla przechowywania dokumentów. Jego fundamenty odkryto w 1938 roku podczas prac budowlanych na Rynku Głównym w Wiślicy. Duże, ciosane bloki kamienne zostały wykopane i wywiezione poza miasto, elementy zdobnicze wykorzystano natomiast jako materiał budowlany w domach mieszkańców.

W piwnicy jednego z nich znaleziono głowę kamiennego maszkarona, analogiczną do głów z tarnowskiego ratusza. Prawdopodobnie pochodzi ona z renesansowej attyki górnego elementu elewacji i stanowiła ozdobę sterczyn osłaniających dach.

Maszkarony miały funkcje nie tylko ozdobne. Zabezpieczały również sąsiednie budynki przed przenoszeniem się ognia w przypadku pożaru. Przerażający, wręcz groteskowy, wygląd maszkaronów miał chronić budowlę oraz mieszkańców przed złem i odganiać demony.

Oprac. Barbara Klepacz

Bibliografia

Kardyś P., Wiślica w średniowieczu i w okresie wczesnośredniowiecznym, Kielce 2006.

Kiełtyka-Sołtysiak G., Muzeum Archeologiczne w Wiślicy, Kielce 2022.