Ofiarowanie w świątyni

Johann Nepomuk Strixner (1782–1855) litograf
Rogier van der Weyden (ok. 1400–1464) malarz
Niemcy, Stuttgart, 1822
litografia, papier
56,8 x 30,2 cm
MNKi/GR/2469

W 1455 roku flamandzki malarz Rogier van der Weyden ukończył tryptyk przeznaczony do kościoła św. Kolumby w Kolonii. Nastawa ołtarzowa przedstawiała malowidła Pokłon Trzech Króli, Zwiastowanie oraz Ofiarowanie w świątyni. Od 1827 roku słynne dziś obrazy znajdują się w zbiorach Starej Pinakoteki w Monachium (nr inw. WAF1189).

Prezentowana litografia jest kopią graficzną sceny z prawego skrzydła tryptyku.

 Ilustracja fragmentu Ewangelii św. Łukasza ukazuje grupę postaci stojących na stopniach przy wejściu do świątyni. W centrum Maryja i Józef przedstawiają Dzieciątko Jezus  starcowi Symeonowi, wypełniając tym samym obietnicę złożoną mu przez Boga. W scenie uczestniczą również prorokini Anna, dwie kobiety i mężczyzna w strojach współczesnych. Prezentacja odbywa się na tle wnętrza monumentalnej budowli, którą w sąsiednim panelu tryptyku malarz ukazał z zewnątrz, umiejętnie łącząc obydwa widoki.

 Inwentarze kościoła św. Kolumby potwierdzają, że do 1801 roku ołtarz znajdował się w pierwotnym miejscu, tj. kaplicy rodziny von dem Wasservass. W wyniku nacjonalizacji majątku kościelnego, jaka miała miejsce w Niemczech na początku XIX wieku, w 1808 roku arcydzieło zostało sprzedane. Nabyli je bracia Boisserée – Sulpiz (1783–1854), historyk i znawca architektury, oraz Melchior (1786–1851), wynalazca. Kolekcjonerzy, starając się ocalić najcenniejsze zabytki sztuki średniowiecznej, wykorzystali rodzinny majątek i w ciągu dekady zgromadzili niezwykłą kolekcję wczesnego malarstwa niemieckiego i niderlandzkiego.

W 1819 roku nawiązali również współpracę z holenderskim grafikiem Johannem Nepomukiem Strixnerem w celu przygotowania katalogu i udokumentowania obrazów na litografiach. Strixner zachwycony perspektywą pracy nad tak znakomitym materiałem porzucił pracę w Monachium i zawarł z braćmi umowę na publikację całego zbioru wraz z tekstem. Wykonał 117 litografii (plus trzy wprowadzające), które wydawano w latach 1821–1840.

W 1827 roku większość obrazów została zakupiona przez Georga von Dillisa – dyrektora tworzonej wówczas kolekcji królewskiej Ludwika I Bawarskiego w Monachium.

Mimo sprzedaży Strixner kontynuował publikację litografii, które, jak wynika z zapisków w jego pamiętnikach, cieszyły się coraz większym zainteresowaniem.

Co ciekawe, grafika Ofiarowanie w świątyni została atrybułowana Janowi van Eyckowi. Mimo iż Rogier van der Weyden cieszył się za życia sporym prestiżem i był jednym z najbardziej wpływowych malarzy swoich czasów, wciąż brakuje sygnowanych obrazów czy dokumentów potwierdzających autentyczność jego dzieł, stąd autorstwo przypisuje się mu na podstawie analiz porównawczych. W momencie kiedy Johann Nepomuk Strixner kopiował obrazy z kolekcji braci Boisserée błędnie zakładano, że twórcą pierwowzoru był van Eyck.

Litografia pochodzi z kolekcji Wielopolskich z Chrobrza. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach została zakupiona w 2008 roku.

Oprac. Małgorzata Osobińska

Bibliografia

https://www.britishmuseum.org/collection/object/P_1860-0114-150

https://www.britishmuseum.org/collection/object/P_1860-0114-161

https://arthistorians.info/boisserees/