Stefan Mrożewski (1894-1975) Ilustracje do Boskiej Komedii Dantego

Sygnowany p.d. MS (monogram wiązany); pod ryciną ołówkiem p.d.: StefMrożewski/ Czaryż 2/6. 1944; l.d. I sza il. do „Raju” B.Komedja / Dantego/
Drzeworyt, papier
31,4 x 24,3 cm, 44,6 x 35 cm
Dar Andrzeja i Janiny Mrożewskich 2013, poz. 159.
Nr inw. MNKi/GR/4133

Zgromadzony w Dziale Rycin cenny zespół drzeworytów Stefana Mrożewskiego do Boskiej Komedii Dantego obejmujący ilustracje do każdej ze 100 pieśni tego dzieła, został w 2013 roku powiększony o 247 odbitek próbnych, przekazanych przez syna artysty Andrzeja i jego żonę Janinę. Dzięki autorskim opisom grafik zawierających informacje o miejscu, dacie powstania i numerze kolejnej próby możemy lepiej poznać trwający kilkadziesiąt lat proces realizacji dzieła życia Stefana Mrożewskiego. Wśród przekazanych odbitek znalazły się m.in. niepublikowane do tej pory wersje czterech ilustracji do części Raj, w tym drzeworyt do pieśni I ukończony w Czaryżu 2 czerwca 1944, oraz późniejsze przedstawienie tego samego tematu wykonane na emigracji w Holandii, 27 lutego 1951 w Helvoirt. Do tej pory o istnieniu wcześniejszej wersji ilustracji świadczyły jedynie fragmenty pociętej matrycy wykorzystane wtórnie do wykonania drzeworytów z cyklu Błogosławieni i święci polscy (opublikowane w jednym z „Obiektów tygodnia” w 2011 roku). Dzięki przekazanej w ostatnim darze odbitce możemy poznać w całości pierwotną kompozycję, w której Dante i Beatrycze unoszą się swobodnie do nieba, ze skierowanymi w dół stopami pozbawionymi oparcia, ich sylwetki otaczają obszerne płaszcze unoszone podmuchami wiatru, a w tle widać półkolistą tarczę słoneczną najeżoną promieniami. Poeta w czepcu i wieńcu laurowym na głowie kieruje wzrok w stronę ukochanej, którą okala promienista aureola. Według tekstu Dantego (wiersze 43-64 I. pieśni Raju) ich wędrówce po opuszczeniu góry czyśćcowej towarzyszyło światło wschodzącego słońca. Pomimo że do tych samych fragmentów tekstu nawiązuje kompozycja późniejszej ilustracji widać wyraźne różnice, przede wszystkim w rozbudowaniu partii tła, z której została usunięta tarcza słoneczna. Nowym elementem stał się wierzchołek góry czyśćcowej wyłaniającej się z chmur. Nad nim unosi się para kochanków na małych obłokach, ukazana na wprost Beatrycze w szeroko rozwianym płaszczu, otoczona falującą aureolą, oraz wpatrzony w nią Dante ubrany w długą, gładką szatę pozbawioną draperii. Dzięki autorskim opisom odbitek i uwagom na egzemplarzu tekstu Boskiej Komedii, z którego stale korzystał artysta, możemy wyjaśnić okoliczności powstania różniących się znacznie wersji pierwszej pieśni do Raju. Wcześniejsza z nich zamyka okres intensywnej pracy nad zilustrowaniem Boskiej Komedii zapoczątkowanej przez Stefana Mrożewskiego we Włoszech w 1938 roku i kontynuowanej podczas wojny w Sudole i Czaryżu. Druga, ostateczna wersja, łączy się z próbą wznowienia realizacji życiowego projektu w warunkach emigracji po opuszczeniu na stałe kraju.

Stefan Mrożewski (1894-1975)
Sygnowany p.d. MS (monogram wiązany); pod ryciną ołówkiem p.d.: StefMrożewski/ Czaryż 2/6. 1944; l.d. I sza il. do „Raju” B.Komedja / Dantego/
Drzeworyt, papier
31,4 x 24,3 cm, 44,6 x 35 cm
Dar Andrzeja i Janiny Mrożewskich 2013, poz. 159.

Nr inw. MNKi/GR/4133

Stefan Mrożewski (1894-1975)
Sygnowany l.d. MS (monogram wiązany) z herbem Prus; pod ryciną ołówkiem p.d.: StefMrożewski/ Helvoirt 27/II 1951; l.d. „Eprev. Defi.“ „1 il. do Raju” Boska Komedja Dantego
Drzeworyt, papier
32,3 x 25,5 cm, 48,2 x 31 cm

Dar Andrzeja i Janiny Mrożewskich 2013, poz. 160.
Nr inw. MNKi/GR/ 4134

Oprac. Marian Gucwa