Pankracy, Serwacy, Bonifacy

Pankracy, Serwacy i Bonifacy  – to tak zwani zimni ogrodnicy, ich imieniny obchodzimy kolejno 12, 13 i 14 maja.

W te dni, zwłaszcza nocą, mogą pojawić się przymrozki. I wszystko wskazuje na to, że w tym roku także czeka nas wyraźne ochłodzenie w tym terminie. Zjawisko to od lat występuje na tyle często, że znalazło odzwierciedlenie w przysłowiach i powiedzeniach ludowych, które powstały jeszcze w czasach, gdy nie było prognoz pogody, a przewidywania trzeba było opierać na uważnej obserwacji natury. Trzeba przyznać, że nasi przodkowie wyciągali bardzo trafne wnioski. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1881–1980. Okazuje się bowiem, że znaczące ochłodzenie w tym okresie wystąpiło aż 95 razy!

Na wystawie stałej Od sacrum do profanum. Malarstwo i rzeźba w sztuce ludowej możemy zobaczyć rzeźbiarskie wyobrażenia zimnych ogrodników. Autorem prac wykonanych w osikowych klockach jest Adam Zegadło z Krzyżki koło Suchedniowa. Każda z rzeźb ma uproszczony modelunek, a jej powierzchnię pokrywa żywa barwna kolorystyka. Wszystkie prace opatrzone są sygnaturą autora i dla ułatwienia identyfikacji świętych – czytelnym podpisem namalowanym białą farbą na podstawie lub z tyłu rzeźby. Są to jedne z pierwszych prac rzeźbiarskich Zegadły – wykonane zostały w 1964 roku.

Pankracy 

Pankracy – imię męskie pochodzenia greckiego, które możemy przetłumaczyć jako „wszechmocny”. Przypuszcza się, że urodził się ok. 290 roku w Azji Mniejszej. Już jako dziecko został sierotą, a jego wychowaniem zajął się wuj. Korzystając z majątku pozostawionego mu przez ojca, Pankracy zaangażował się w pomoc prześladowanym chrześcijanom. Wkrótce sam został wydany. Kiedy odmówił oddania czci bożkom, poniósł śmierć na arenie przez ścięcie mieczem w 304 roku (prawdopodobnie miał wtedy zaledwie 14 lat).

Serwacy  

Serwacy – imię męskie pochodzenia łacińskiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „ten, który został zbawiony". Średniowieczne legendy sugerują, że pochodził z Armenii i mógł być dalekim krewnym Jana Chrzciciela i Jezusa. Przez 37 lat pełnił obowiązki biskupa w Tongres w Belgii. Szczególną czcią otaczał Najświętszą Marię Pannę. Przyjmuje się, że data jego śmierci przypada na 13 maja 384 roku. Relikwie świętego znajdują się w Maastricht i kilku innych miastach w Niderlandach.

Bonifacy

Bonifacy – imię pochodzenia łacińskiego, które oznacza kogoś „czyniącego dobro”.

Urodził się prawdopodobnie w Rzymie w III wieku. Był poganinem, jednak widok chrześcijan wydawanych na męki i śmierć za wiarę tak nim wstrząsnął, że nawrócił się na wiarę chrześcijańską. Przyznał się do tego publicznie i jak głosi legenda został za to poddany torturom, po czym ścięty mieczem i utopiony we wrzącej smole.

Przysłowia:

Przed Pankracym nie ma lata, po Bonifacym mróz ulata.

Jak się rozsierdzi Serwacy, to wszystko zmrozi i przeinaczy.

Gdy przed Pankracym nocą przymrozki, lato będzie przepadziste, a jesienią czasy dżdżyste.

Pankracy, Serwacy, Bonifacy, każdy swoim zimnem raczy. 

Patroni: ogrodników, urodzajów, opiekują się młodymi sadzonkami.

Według tradycji ludowej modlitwa za ich pośrednictwem miała uchronić młode rośliny przed przymrozkami. Starym zwyczajem było rozpalanie w zimne majowe noce ognisk w sadach, aby ochronić kwitnące drzewa przed mrozem. Stawiano także balie z zimną wodą, aby mróz kierował ku nim swoje podmuchy, omijając kwiecie.