Stół "pański" w relacjach cudzoziemców

28.07 , 12:00

Przybywali zawsze. Nie brakło ich nigdy. (...) Byli między nimi błędni rycerze, przemyślni kupcy, dostojni legaci papiescy, wojownicy i lekarze, którzy w służbę polskich dworów zamierzali wstąpić, agenci, którzy zdradzieckie cele swe ukrywali i zwykli ruchliwi turyści. (...) Przypatrywali się, słuchali, pisali.

M. Smolarski, Dawna Polska w opisach cudzoziemców, Warszawa 1958

 

 

 

Z XV i XVI-wiecznych relacji m.in. Ambrozy Contariniego, Fulwiusza Ruggiera, Hieronima Lippomano czy Bonifacego Vanozzi, a także odwiedzających Rzeczypospolitą w wieku XVII m.in. Charlesa Ogiera, Guillaume de Beauplana, Jeana de Laboureur, Ulryka von Werdum i innych podróżnych zainteresowanych naszym krajem aż do końca XVIII wieku, możemy czerpać liczne informacje dotyczące (oprócz spraw państwowych) życia codziennego i barwnego życia wyższych sfer.

Wiele fragmentów wspomnień odnosi się do pańskiego stołu. Zafascynowani wszechobecnym na bankietach zbytkiem i bogactwem, cudzoziemcy opisują umieszczane na nim wspaniałe zastawy, potrawy oraz cały ceremoniał obowiązujący przy stole. Są to opisy pełne zarówno zachwytu, jak i zawierające negatywne opinie na temat zachowania uczestników, służby czy smaku podawanych potraw.

 

„Na stole, krytym natychmiast, ustawiono cztery rzędy ogromnych złoconych kielichów, po dwadzieścia w każdym rzędzie, pełnych konfitur suchych piękniejszych nawet od tych, które widziałem w Italii, skąd pochodzą.  Były tam kandyzowane gruszki, odmiany bon-chretien olbrzymiej wielkości, były pomarańcze, cytryny, melony, słowem wszystko, co tylko można usmażyć na cukrze.”

 

„Zastawa była wspaniała, a jej wartość po prostu bezcenna z uwagi na dużą ilość przedmiotów złotych i srebrnych i kunsztowne ich wykom wszystkie bowiem sztuki posiadały niezwykły wygląd. Wspomnę tu tylko o Bachusie naturalnej wielkości, siedzącym na srebrnej beczce o złotych obręczach.”

 

„Napoje w bardzo pięknych kryształowych pucharach na złocony tacach roznosiło pięćdziesięciu dworzan w barwach marszałka. Do stołu podawało dziesięciu lub dwunastu starszych, wspaniale ubranych ludzi.”

Jean de Laboureur, Relacja z podróży królowej polskiej, 1646.

 

Na najbliższym wykładzie szerzej przybliżymy Państwu temat pańskiego stołu widzianego oczami cudzoziemców.

 

niedziela, 28 lipca 2019 r., godz. 12.00, Dawny Pałac Biskupów Krakowskich, wstęp wolny

 

na zdjęciu Uczta w Jaworowie, F.Geffels, fot. E.Witecki ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu