Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, oddział Muzeum Narodowego w Kielcach, jako instytucja kultury, której zadaniem jest propagowanie światowej sztuki i literatury, z okazji 700-lecia śmierci najwybitniejszego włoskiego poety zwanego „ojcem współczesnego języka włoskiego” przygotowała wystawę ilustracji do Boskiej komedii, w ten sposób wpisując się w – ogłoszone przez włoski rząd – obchody Roku Dantego Alighieri. Na ekspozycji zaprezentowanych zostanie 100 drzeworytów polskiego grafika Stefana Mrożewskiego. Wszystkie grafiki są ilustracjami do Boskiej komedii – poematu należącego do arcydzieł literatury światowej.

Boska komedia to najbardziej znany utwór Dantego. Poeta pracował nad nią od 1308 roku aż do śmierci w 1321 roku. Po raz pierwszy poemat ukazał się drukiem we włoskim Foligno w prowincji Perugia w 1472 roku. Polskiego przekładu dokonano w „Bibliotece Warszawskiej”, w 1853 roku ukazały się fragmenty, wydanie pełne w 1860 roku.

Po raz pierwszy w Polsce o Boskiej komedii wspomniał w Rocznikach, czyli kronikach sławnego Królestwa Polskiego Jan Długosz: „Poeta florencki Dante Aligheri umiera na wygnaniu w Rawennie w 56 roku życia. Ten po ogłoszeniu swego znakomitego, napisanego w rodzinnym włoskim języku dzieła, w którym bardzo ciekawie opisuje niebo, piekło i czyściec, wprowadzając bohaterów cnotliwych i zbrodniarzy, uchodził we Włoszech za godnego pamięci i sławnego”. (źródło: dlugosz.polona.pl/pl/roczniki)

źródło: POLONA

150 lat później – jak pisze Walerian Preisner w swej książce Dante i jego dzieła w Polsce – w Rakowie miała miejsce pierwsza w Polsce próba tłumaczenia Dantego. Ukazał się wówczas przekład na łacinę 23 wersów z XXIV Pieśni Raju. Później fragmenty dzieła tłumaczył Ignacy Krasicki, Adam Mickiewicz. Pełnego opublikowanego przekładu dzieła dokonał w 1860 roku Julian Korsak.

Boska komedia to utwór opowiadający o wędrówce poety przez zaświaty – Piekło, Czyściec i Raj. Dante wykorzystał tu, funkcjonujący już wcześniej w literaturze starożytnej i okresu średniowiecza, motyw wyprawy do świata (do którego wstęp mają tylko umarli) pozagrobowego. Owa podróż to metafora ludzkiego życia i ludzkiej kondycji. To błądzenie i szukanie odpowiedzi na odwieczne dręczące ludzkość pytania. O sensie utworu mówił sam poeta (w rzekomo autentycznym) liście do Can Grande Scaligera, pisząc, że celem jego było: „Człowieka stojącego jeszcze w tem życiu, ze stanu niedoli wprowadzić do szczęśliwości”.

Miejsce, po którym Dante odbywa wędrówkę, to świat pozagrobowy składający się z trzech części – Piekła, Czyśćca i Raju. Nad bramą Piekła, od którego zaczyna się podróż, widnieje napis: „Porzućcie wszelką nadzieję, wy, którzy wchodzicie”. Piekło ma kształt leja, sięgającego środka ziemi, a powstałego na skutek upadku Lucyfera; wraz z przedpieklem składa się ono z 10 kręgów. Czyściec to góra w kształcie stożka zbudowana z tarasów i zwieńczona rajem ziemskim. Raj składa się z rozrzuconych w kosmosie dziewięciu sfer niebieskich, w których panują różne stopnie szczęścia. Nad ostatnią ze sfer znajduje się siedziba Boga.

Boska komedia była i jest źródłem inspiracji dla wielu artystów. Do grona malarzy i grafików, którzy podjęli się trudu zilustrowania dzieła Dantego, należeli m.in. Sandro Botticelli, Federico Zuccari, Wil­liam Blake, Gustaw Doré czy Salvatore Dali. Równie licznie polska scena artystyczna reprezentowana przez – Miłosza Kotarbińskiego, Konstantego Brandla, Jerzego Panka, Grzegorza Bednarskiego oraz Stefana Mrożewskiego – przedstawiała swoje interpretacje włoskiego poematu.

Stefan Mrożewski, polski grafik, artysta zwany „Czarodziejem rylca”, tworzący w technice drzeworytu sztorcowego, zdecydował się na pełne zilustrowanie dzieła Dantego. Przyjął on zasadę ilustrowania każdej z pieśni jednym drzeworytem. Wybierał z tekstu tę scenę, która według niego była najbardziej wymowna czy też może interesująca i ją obrazował. Tak powstało 100 grafik (34 do Piekła oraz po 33 do Czyśćca i Raju). Ilustracje powstawały przez ponad trzydzieści lat, artysta pracował nad nim od 1938 roku do 1969 roku.

Czas trwania wystawy: 27 maja – 26 listopada 2021 

Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego

kurator: Sylwia Zacharz

koordynator: Paulina Bies

PARTNER: