VI Ogólnopolska Konferencja Naukowa

Muzeoterapia - W drodze do rezyliencji

Każdy z nas codziennie mierzy się z różnymi wyzwaniami, które często niosą ze sobą skrajne emocje. W dynamicznie rozwijającym się świecie niezwykle ważna jest umiejętność przystosowywania się do zmiennych sytuacji, rozwiązywania problemów, radzenia sobie ze stresem.

Choć często nie jesteśmy tego świadomi, to każdy z nas obdarzony jest rezyliencją – zespołem umiejętności, które odpowiednio pielęgnowane pomagają zmniejszyć stres, napięcie, pozwalają w twórczy sposób eliminować negatywne doświadczenia oraz szybciej dochodzić do siebie po przeżytej traumie.

Ważnym czynnikiem wpływającym pozytywnie na zdrowie psychiczne oraz rozwój rezyliencji może być muzeoterapia. Kontakt ze sztuką, z kulturą, historią pozwala uwolnić emocje i zmierzyć się z nimi, osiągnąć stabilność, samoświadomość.

Na tegorocznej konferencji rozmawialiśmy o zwalczaniu trudności, wytrwałości w dążeniu do celu, pozytywnym nastawieniu, wewnętrznym spokoju i innych składowych rezyliencji.

Transmisja online - 4 listopada 2024 r.

Transmisja online - 5 listopada 2024 r.

PRELEGENCI

 

prof. dr hab. Robert Kotowski

Historyk, muzealnik, kustosz dyplomowany, dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach (wcześniej wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie). Redaktor naczelny „Rocznika Muzeum Narodowego w Kielcach”, Kierownik Katedry Badań nad Bibliotekami i Innymi Instytucjami Kultury na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW. Członek wielu rad muzeów. Autor licznych artykułów i opracowań w zakresie historii oraz muzealnictwa m.in. Nowoczesne muzeum. Dziedzictwo i współczesność, Kielce 2010 (wspólnie z Romanem Batko); Dziewczynka z obrazu. Historia życia Józi Oderfeldówny, Kielce 2014; Muzeum, jako lokalny ośrodek społeczno-gospodarczego oddziaływania, w: Instytucje Kultury, jako ośrodki życia społecznego, red. A. Mierzecka, E.B. Zybert, Warszawa 2017. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół muzealnictwa oraz historii społecznej XX wieku. Pomysłodawca i organizator Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej MUZEOTERAPIA.

 

dr hab. Dorota Folga- Januszewska

dr hab. Dorota Folga-Januszewska, prof. ASP

Historyk sztuki, muzeolog, krytyk. Studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie się doktoryzowała i habilitowała. Profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dr hab. nauk o sztuce. Kierownik Zakładu Teorii Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, wicedyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. W latach 2008–2014 autorka programu studiów muzeologicznych na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (kierownik katedry i dyrektor Instytutu Muzeologii). W latach 1979–2008 pracowała w Muzeum Narodowym w Warszawie (wieloletni kurator Gabinetu Grafiki i Rysunków Współczesnych, wicedyrektor ds. naukowych i edukacji, dyrektor). Członek Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM, prezydent ICOM-Polska (w latach 2002–2008 i 2012–2018), prezydent MOCO ICOM (2014–2016), członek SAREC ICOM, od 2016 roku prezydent Komitetu ds. Rezolucji ICOM, członek AICA. Ekspert Rady Europy ds. muzeów, ekspert UNESCO High Level Forum on Museums, a także ekspert w programach MNiSW, członek interdyscyplinarnego zespołu NPRH, Komitetu Nauk o Kulturze PAN oraz wielu rad naukowych i muzealnych. W latach 1980–2010 związana z wieloma instytucjami, w tym m.in. Centro di Studi Andrea Palladio w Vicenzy, Institut fur die Wissenschaften vom Menschen i Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, Musee Picasso w Paryżu, Indira Gandhi National Center For Arts w New Delhi, Klee Stiftung i Kunstmuseum w Bern. Autorka ponad 300 publikacji z zakresu muzeologii, teorii i sztuki XVII–XX wieku, kuratorka 64 wystaw realizowanych w Polsce, Niemczech, Austrii, USA, Irlandii, Japonii, Rosji i we Francji.

Nathalie Bondil

Dyrektorka Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu w latach 2007–2020 oraz Instytutu Świata Arabskiego (IMA) w Paryżu od 2021 roku. Muzealniczka i historyczkasztuki jest odpowiedzialna za nową koncepcję muzeum IMA na rok 2027. Prowadziła kilka projektów o charakterze międzykulturowym i interdyscyplinarnym. W 2016 roku została doceniona za zaangażowanie na rzecz „bardziej włączającego muzeum”, czyli Pawilonu Pokoju z przestrzenią do działań z zakresu arteterapii i skrzydłem edukacyjnym. Pomysłodawczyni „Recepty muzealnej” w 2018 roku oraz projektu „Sztuka dla Skrzydła Jednego Świata” w 2019 roku. Prowadzi zajęcia z muzeoterapii jako mentorka na Université de Montréal, École du Louvre i Institut National du Patrimoine w Paryżu. Wiceprzewodnicząca Kanadyjskiej Rady ds. Sztuki (2014–2021) oraz członek zarządu ICOM France. Laureatka licznych nagród i honorowych doktoratów na wielu uczelniach.

 

Anna Boroń

Główny specjalista ds. wizerunku i edukacji w Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Ostrowcu Świętokrzyskim. W latach 2017–2022 kierowniczka Działu Edukacyjno-Promocyjnego i specjalistka ds. strategii kulturalnej i marketingu w Muzeum Zamkowym w Sandomierzu. Członkini Stowarzyszenia Kulturotwórczego Nie z tej Bajki. Absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (komunikacja medialna i zarządzanie kulturą). Animatorka i edukatorka. Autorka, koordynatorka i realizatorka projektów kulturalno-edukacyjnych „Menu Kultury – edukacja kulturowa na serio” oraz „Trochę Kultury. Edukacja kulturowa osadzonych Zakładu Karnego w Chmielowie”. W latach 2020–2022  kuratorka interaktywnej wystawy edukacyjnej Od piasku do szkła. Historia – technologia – zastosowanie przygotowanej przez Muzeum Zamkowe w Sandomierzu i Pilkington Polska.

 

Anna Kaszyc

Wydawczyni w wydawnictwie Ścieżki Mocy, wcześniej CEO wydawnictwa Virgo, filolożka, tłumaczka kilkunastu książek rozwojowych, coach integrowania oddechem. Oprócz zamiłowania do słowa, pasjonuje się ruchem somatycznym, pracą z systemem rodowym, holistycznym podejściem do życia.

 

Patrycja Mazurek

Edukatorka, muzealniczka i pedagożka związana z Muzeum Architektury we Wrocławiu, gdzie współtworzy i realizuje program edukacyjny dla wszystkich grup wiekowych. Projektuje procesy, narzędzia i treści edukacyjne, współpracuje z instytucjami kultury i szkołami, wspiera nauczycieli we wprowadzaniu innowacji pedagogicznych odpowiadających wyzwaniom współczesności. Współautorka nagradzanego projektu „Laboratorium architektury” oraz książki o tym samym tytule, będących próbą stworzenia spójnego programu z zakresu edukacji przestrzennej dla klas 1–3. Jej ostatnie działania skupiają się przede wszystkim wokół neuroarchitektury oraz szeroko pojętej relacji człowieka z otoczeniem, w tym jej wpływu na jego dobrostan psychiczny.

 

Helena Postawka-Lech

Historyczka sztuki i muzealniczka. Od 2010 roku zajmuje się edukacją i rozwojem publiczności. W tych dziedzinach dwukrotnie realizowała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stypendium Twórcze Miasta Krakowa. Od 2023 roku kieruje zespołem promocji w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK. Regularnie współpracuje też z instytucjami kultury z całego kraju, dzieląc się wiedzą i doświadczeniem z zakresu organizacji wydarzeń kulturalnych i zarządzania kulturą. Wiele uwagi w swoim życiu zawodowym poświęca dostępności i praktykom związanym z dziedzictwem. Zajmuje się także badaniami i popularyzacją architektury okresu dwudziestolecia w Polsce. W 2020 roku wydawnictwo Narodowego Centrum Kultury wydało jej książkę pod tytułem Architektura dwudziestolecia. Jest stałą współpracowniczką  magazynu „Contemporary Lynx” poświęconego sztuce współczesnej.

 

Ludwika Radacka-Majek

Pracuje w Dziale Edukacji w Muzeum Emigracji w Gdyni.  Koordynuje głównie projekty dla nauczycieli oraz te skierowane do najmłodszych odwiedzających muzeum. Inicjatorka i koordynatorka kampanii społecznej #nauczsięreagować, podczas której m.in. zrealizowano spot filmowy o tematyce antydyskryminacyjnej. Laureatka Nagrody Prezydenta Miasta Gdyni za stworzenie oraz koordynację innowacyjnych projektów edukacyjnych. Koordynatorka projektu „Jak działa muzeum i dlaczego jest super?”, nagrodzonego wyróżnieniem w konkursie Muzeum Widzialne, organizowanym przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, oraz trzech odsłon projektu „Zauważ i zadbaj, czyli spotkania o dobrostanie psychicznym dla grona pedagogicznego”.

 

Marzena Rostkowska

Magister sztuki, scenograf, grafik. Od 2007 roku współpracuje jako edukatorka z instytucjami kultury, takimi jak Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Łazienki Królewskie, Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Certyfikowany nauczyciel taiji i qigongu od 2011 roku oraz studentka II roku Instytutu Feldenkraisa w Wiedniu. Od 2020 roku autorka i prowadząca warsztaty artystyczno-ruchowe Sztuka i ruch dla seniorów w Muzeum Narodowym w Warszawie. Na co dzień zajmuje się działaniami edukacyjnymi i artystycznymi w ramach Fundacji Dantian, promującej dalekowschodnie sztuki walki wspomagające utrzymanie zdrowia i harmonii.

 

Barbara Tichy

Historyczka sztuki, edukatorka, adiunktka w Dziale Edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie. Autorka i koordynatorka wielu programów edukacyjnych związanych z wystawami czasowymi i ekspozycją stałą MNW. Ma długoletnie doświadczenie w przygotowywaniu wykładów, spotkań w galeriach muzealnych i interaktywnych działań warsztatowych. Od 2017 roku koordynuje działania edukacyjne MNW skierowane do seniorów. Od 2021 roku tworzy kompleksowy program edukacji dorosłych Muzeum Trzeciego Wieku. Do jego najważniejszych zasad należą: edukacja przez całe życie, budowanie społeczności, wspieranie osobistej relacji uczestników ze sztuką, działania partycypacyjne. W ramach działalności muzealnej realizuje też programy o charakterze innowacji społecznych skierowane do seniorów: projekt „Moc sztuki” – warsztaty dla osób z chorobami neuropoznawczymi, oraz „Okno na kulturę” – program dla osób zależnych, pozostających w domu.

 

dr hab. Magdalena Szubielska, prof. KUL

Psycholożka, nauczycielka akademicka, badaczka. Kierowniczka Katedry Psychologii Eksperymentalnej oraz Perception & Cognition Lab KUL. Redaktorka naczelna „Annals of Psychology/Roczników Psychologicznych”. Naukowo zainteresowana psychologią poznawczą i empiryczną estetyką. Badania odbioru sztuki prowadzi we współpracy z instytucjami kultury (m.in. Galerią Labirynt w Lublinie, Warsztatami Kultury w Lublinie) oraz badacz(k)ami z licznych ośrodków z Polski (Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie) i zagranicy (The Education University of Hong Kong, Aix- Marseille University, Liverpool Hope University). Raporty ze zrealizowanych badań eksperymentalnych publikuje m.in. w takich czasopismach jak „Empirical Studies of the Arts”, „Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts” czy „Poetics (Journal of Empirical Research on Culture, the Media and the Arts)”. Ponadto działa jako edukatorka, kuratorka i artystka, realizując głównie projekty zaangażowane społecznie (np. „Miasto, którego nie widać”, Galeria Labirynt, Lublin 2017 – w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; „Piosenka o mojej rodzinie”, Galeria Labirynt, Lublin 2023; „A*tystki”, Galeria Labirynt, Lublin 2023 – w ramach stypendium Prezydenta Miasta Lublin; „A*tystki w trasie”, Galeria Epizod, Toruń 2024).

 

dr Monika Czyżewska

Absolwentka politologii z zakresu polityki społecznej na Uniwersytecie Warszawskim, doktor pedagogiki, absolwentka podyplomowego studium zarządzania organizacjami pozarządowymi Collegium Civitas, obecnie adiunktka w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. W przeszłości wolontariuszka i pracowniczka w organizacjach pozarządowych zajmujących się tematyką prawnoczłowieczą w projektach na rzecz zapobiegania przemocy oraz tutorka w programach na rzecz młodzieży. Naukowo zainteresowana problematyką zapobiegania krzywdzeniu dzieci, kultury szkoły bez przemocy oraz oceniania poprzez dialogiczną informację zwrotną. Jako nauczycielka akademicka najchętniej prowadzi zajęcia o charakterze tutorskim.

                         

Agnieszka Bacławska-Kornacka

Muzealniczka, polonistka, historyczka, w latach 2009-2022 współtwórczyni wystawy stałej i wystaw czasowych w europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, od 2022 roku kustosz i twórczyni wystaw czasowych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, kuratorka ok. 40 wystaw.

 

 

Monika Krzencessa

Historyczka, muzealniczka, romanistka. Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego oraz Uniwersytetu w Nantes, a także studiów podyplomowych w zakresie zarządzania w kulturze na Politechnice Gdańskiej. W latach 2009–2022 odpowiedzialna za politykę kolekcjonerską Europejskiego Centrum Solidarności, współtworzyła wystawę stałą instytucji. Od 2022 roku kierownik Działu Wystaw w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Kuratorka pond 30 wystaw czasowych, w tym m.in. Stoczni (Gdańsk 2022) oraz Lasu (Gdańsk 2024). Wolontariuszka w międzynarodowej organizacji Médcines du Monde. Wykładowczyni w projekcie Cercle Europe Regionu Loire Atlantique, skierowanym do uczniów francuskich szkół. Autorka tekstów naukowych i popularyzatorskich publikowanych m.in. w „Tygodniku Powszechnym”.

 

Olga Michalik

Muzeolożka, historyczka sztuki, animatorka kultury. W latach 2011–2023 realizowała autorski projekt Muzeum Dostępne w Muzeum Łazienki Królewskie, w ramach którego organizowała cykliczne warsztaty „Wychodząc z ram” dla osób w kryzysie psychicznym. Obecnie prowadzi szkolenia, warsztaty i konsultacje z kadrą instytucji kultury z zakresu zwiększania ich dostępności dla publiczności oraz realizacji działań w obszarze odpowiedzialności społecznej i środowiskowej muzeów. Autorka Katalogu dobrych praktyk w zakresie udostępniania wystaw i oferty muzeów zwiedzającym o indywidualnych potrzebach oraz rozdziału Narzędziownik w publikacji Poradnik. Odbiorca kultury w kryzysie zdrowia psychicznego. W ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizuje projekt badawczo-szkoleniowy „Sztuka dostępności” adresowany do kuratorów wystaw.

 

Zuzanna Szor

Historyczka sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, edukatorka. Doświadczenie w zakresie edukacji muzealnej zdobywała w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz w Peggy Guggenheim Collection w Wenecji. Od 2022 roku koordynuje programy edukacyjne w Muzeum Narodowym w Warszawie, przede wszystkim te skierowane do młodzieży i osób dorosłych.