Biblioteka Muzealna jest jednym z najstarszych działów Muzeum Narodowego w Kielcach. Gromadzi wydawnictwa z zakresu dziedzin reprezentowanych w Muzeum (archeologia, bibliotekoznawstwo, etnografia, historia, przyroda, sztuka i nauki pomocnicze). Jej początki związane są z Zarządem Kieleckiego Towarzystwa Krajoznawczego, który podjął decyzję o jej powstaniu w 1908 r. W pierwszych latach istnienia biblioteka gromadziła wydawnictwa o charakterze krajoznawczym. Dużą rolę w powstawaniu jej zbiorów spełniali ofiarodawcy, którzy w odpowiedzi na apel pierwszego bibliotekarza i kustosza Szymona Tadeusza Włoszka na łamach „Gazety Kieleckiej” zaczęli przynosić domowe księgozbiory. Były to m.in. czasopisma XIX-wieczne, wśród nich znalazły się „Kłosy” z lat 1865 - 1890, „Tygodnik Ilustrowany” z lat 1866 - 1878, „Biblioteka Warszawska” z lat 1855 - 1858 oraz książki wydane w XIX wieku o tematyce historycznej. Niewielką liczbę wpływów stanowiły zakupy ze środków towarzystwa. Kiedy w 1933 roku zmarł kustosz Włoszek, zbiorami biblioteki i wszelkimi pracami bibliotecznymi zajął się Sylwester Kowalczewski. W latach 30. XX wieku zorganizował pierwsze wystawy książek prezentujących zbiory biblioteki muzealnej.
Rozwój Muzeum wpłynął na rozszerzenie zakresu tematycznego księgozbioru o publikacje związane z archeologią, numizmatyką, geografią, przyrodą i turystyką. W okresie II wojny światowej księgozbiór dzielił wspólny los ze zbiorami muzealnymi. Kilkakrotnie przenoszony i ukrywany w różnych punktach miasta, uległ rozproszeniu, niektóre egzemplarze przepadły bezpowrotnie. W 1945 roku zasoby biblioteki zgromadzono w nowej siedzibie Muzeum (Muzeum Świętokrzyskiego od 1945 r.) przy pl. Partyzantów (obecnie Rynek).
Biblioteka posiada zbiór czasopism polskich naukowych i popularnonaukowych, wśród których na uwagę zasługują: „Ziemia” (1910 - 1939), „Kosmos” (1912 - 1992), „Z Otchłani Wieków” (pierwsze numery z 1926 roku do roku 1988), „Biuletyn Historii Sztuki” (1934 - 2010), „Lud” (1946 - 2010), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” (1953 - 2010), „Wiadomości Archeologiczne” (1920 - 1995), „Etnografia Polska” (1959 - 2007). W zbiorach znajduje się niemal komplet roczników, ważnej dla Kielc i regionu, „Gazety Kieleckiej” z lat 1871 - 1939.
Prowadzona przez bibliotekę wymiana pozwoliła na zgromadzenie licznych wydawnictw muzealnych, towarzystw naukowych i niektórych uczelni. Zapoczątkowano ją w 1964 r., wysyłając „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”. W miarę wydawania i rozsyłania własnych wydawnictw, biblioteka zaczęła otrzymywać coraz więcej publikacji wymiennych.
Kiedy w 1971 roku Muzeum otrzymało na swoją siedzibę Pałac Biskupów Krakowskich, tematykę gromadzonego księgozbioru poszerzono o publikacje dotyczące architektury, historii sztuki, malarstwa, rzemiosła artystycznego i rzeźby. Wówczas zakupiono Dictionnaire des Peintres, Sculpteurs, Dessinateurs et Graveurs E. Benezita, Paris 1976, t. 1 - 10, który dołączył do nabytych w latach 60., Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler Ulricha Thieme i Felixa Beckera, t. 1 - 37, Leipzig 1963 - 1964 oraz Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler H. Vollmera, t. 1 - 6, Leipzig 1967.
Biblioteka Muzealna była wielokrotnie zasilana darami osób prywatnych, instytucji oraz darami autorskimi. Wśród ofiarodawców należy wymienić prof. Jadwigę Kobendzę (prace na temat roślinności Gór Świętokrzyskich oraz regionu świętokrzyskiego), Klemensa Makowieckiego (przekazał bibliotece swój księgozbiór liczący ponad 900 pozycji), Katarzynę Pawłowską (prace związane z życiem i działalnością geologiczną Jana Czarnockiego i samej ofiarodawczyni), Mariana i Irenę Ney-Bigo z Los Angeles (książki z XIX w. wydane w Polsce i polonica z XX w.)., Kazimiera i Andrzej Zapałowie (albumy malarstwa oraz wydawnictwa regionalne), Maria i Jerzy Łosiowie (książki związane z rzemiosłem artystycznym).
Wśród ofiarodawców nie zabrakło również instytucji. Do zasobów biblioteki muzealnej przekazał swoje zbiory Instytut Badań Regionalnych. Ciekawy zespół książek biblioteka otrzymała od Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach. Są to książki niemieckojęzyczne, wydane przed 1939 rokiem, a dotyczące historii sztuki.
Na szczególną wdzięczność zasługują dary autorskie, w które biblioteka była wzbogacana na przestrzeni lat swojego funkcjonowania. Przekazali nam swoje publikacje m.in.: Marian Bieżanko, Jan Czarnocki, Jan Samsonowicz, ks. Jan Wiśniewski, ks. Józef Zdanowski, Marian Rechorowski, Kazimierz Bielenin, Tomasz Wągrowski, Danuta Paprocka, Kazimiera Zapałowa, Jerzy Fijałkowski, Krzysztof Urbański, Jan Sławomir Samek.
W bibliotece MNKI znajdują się dwa rodzaje katalogów:
- tradycyjny kartkowy rejestrujący nabytki do 2006 (alfabetyczny i systematyczny)
- on-line (MAKWWW- systematycznie uzupełniany o starsze wydawnictwa)
Zachęcamy także do korzystania z katalogu on-line bibliotek polskich:
KARO- Katalog Rozproszony Bibliotek Polskich
Czytelnia godziny otwarcia:
poniedziałek, środa, piątek
godz. 9.00 - 14.00
