Wydawnictwa

Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, tom 26

Rok wydania – 2011
Format – 23 x 16,5 cm
Liczba stron – 96
Liczba fotografii – 234
Liczba tablc – 16
NAKŁAD WYCZERPANY

Recenzenci:
Prof. Adam Massalski, Uniwersytet Humanistyczno Przyrodniczy Jana Kochanowskieho w Kielcach
Dr hab, prof. UMCS Robert Litwiński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
w Lublinie

Tom 26 Rocznika Muzeum Narodowego w Kielcach, zawiera najnowsze studia, materiały i komunikaty popularyzujące wyniki badań naukowych w zakresie wielu dziedzin związanych z działalnością muzeum. Wśród autorów prezentowanych w tomie materiałów są zarówno doświadczeni badacze, muzealnicy, jak również osoby początkujące, zdobywające pierwsze doświadczenia w zakresie badań i publikacji swych dokonań naukowych w różnych obszarach, stąd też duże zróżnicowanie tematyczne. Wiele miejsca
w wydawnictwie poświęcone zostało postaciom związanym z regionem świętokrzyskim, Kielcami, przedstawicielom różnych epok, kultur, dziedzin życia. Nie oznacza to jednak, że zabrakło opracowań dotyczących muzealiów, architektury czy sztuki. Te, jak przystało na tego typu periodyk, zawsze zajmować będą znaczące miejsce wśród podejmowanej problematyki. Zamierzeniem redakcji Rocznika jest, by konsekwentnie popularyzować wiedzę na temat naszych obiektów, zbiorów a także działalności wystawienniczej czy konserwatorskiej.

W tym duchu 26 tom Rocznika otwiera artykuł Jakuba Lewickiego, zatytułowany Pałac biskupów krakowskich w Kielcach. Na przestrzeni lat 1795-1864, poświęcony pracom remontowym związanym
z dzisiejszą główną siedzibą Muzeum Narodowego, prowadzonym w okresie wskazanym w tytule. Autor przybliżył zakres tych prac, okoliczności i sposób ich prowadzenia, jak również specyfikę. Pozostając
w kręgu muzealnych obiektów architektury, Monika Rosmanowska poświęciła swój artykuł, pierwszej siedzibie Muzeum, XVIII-wiecznej Kamienicy pod Trzema Herbami, jej przeszłości, stanowi obecnemu
i przyszłości – powstaje tam Oddział Muzeum Narodowego w Kielcach – Muzeum Dialogu Kultur, które
w założeniu będzie miało charakter narracyjny i będzie nastawione na pokazywanie wszelkich przejawów dialogu kultur bez dominacji którejkolwiek spośród nich. Kolejne artykuły poświęcone zostały kilku postaciom, których wizerunki pośród wielu innych wspaniałych malowideł można zobaczyć we wnętrzach kieleckiego pałacu i galerii malarstwa Muzeum Narodowego. Daria Dyktyńska w oparciu o dostępne źródła podjęła się próby przybliżenia sylwetki Macieja Sołtyka i jego działalności sejmikowej, jako wojewody sandomierskiego. Jego portret, nieznanego autorstwa, powstały ok. 1775 roku zdobi ściany Sieni Górnej pałacu. Eksploracja źródeł pozwoliła autorce stworzyć dokładny wykaz sejmików, w których uczestniczył Maciej Sołtyk, notabene blisko spokrewniony z jednym z rezydentów pałacu biskupiego biskupem krakowskim Kajetanem Sołtykiem.

Także piszący te słowa w swym artykule przybliża sylwetkę prezentowaną na jednym z cennych malowideł. Zarysowuje losy Józefy Olszewiczowej z Oderfeldów, bohaterki pochodzącego z 1897 roku obrazu Józefa Pankiewicza zatytułowanego Portret dziewczynki w czerwonej sukience i będącego ozdobą galerii malarstwa. Okoliczności powstania tego dzieła, przykładu polskiego symbolizmu, jak również fakty z życia pozującej dziewczynki i jej rodziny składają się na treść artykułu, który stanowi przyczynek do dalszych badań i kolejnych opracowań poświęconych życiu bohaterki obrazu i jej rodziny.

O bohaterce innego obrazu pisze Bożena Sabat. W tekście Romantyczna i nieznana, Rzecz o Ludwice Groppler, przybliża sylwetkę Ludwiki Groppler, sportretowaną przez Rafała Hadziewicza prawdopodobnie w Krakowie w latach 40. XIX w. Autorka w barwny sposób kreśli losy wszechstronnie wykształconej pianistki, kompozytorki, siostry malarza Jana Nepomucena Głowackiego.

Z tematyką malarstwa związane są także kolejne artykuły, przybliżające z kolei sylwetki artystów i ich twórczość. Magdalena Tarnowska w artykule Pomiędzy Orientem a Syjonizmem - wizja Palestyny
w malarstwie Adolfa Behrmana ujawnia ciekawe wątki z życia malarza, który działał w Łodzi i należał do pokolenia artystów żydowskich, rozpoczynających karierę w początkach XX w. Autorka wprowadza czytelnika w świat jego pasji, inspiracji, ukazując kierunki rozwoju jego twórczości.

W przypadającą w 2011 roku setną rocznicę śmierci Franciszka Kostrzewskiego warszawskiego malarza, rysownika, ilustratora i pedagoga związanego w młodości z regionem świętokrzyskim i Kielcami, Anna Myślińska, w artykule Kieleckie lata Franciszka Kostrzewskiego w świetle Pamiętnika (1891) zaprezentowała sylwetkę tego artysty i jego losy.

Od „szarej myszki” do „szarej eminencji” Oblęgorka. Maria Luta - gospodyni Henryka Sienkiewicza,
w świetle zachowanych wspomnień to artykuł Łukasza Wojtczaka, poświęcony gospodyni w domu Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, pozwalający poznać wiele ciekawostek związanych z pisarzem
i kręgiem jego najbliższych. Maria Luta, jako młoda dziewczyna znalazła pracę pokojówki i kucharki
w warszawskim mieszkania noblisty, gdzie zdobyła duże zaufanie domowników, a po otrzymaniu przez Sienkiewicza Oblęgorka, została jego gospodynią, a z czasem stała się pełnoprawnym członkiem rodziny.

Magdalena Śniegulska-Gomuła w artykule Kapa fundacji biskupa Jakuba Zadzika w kościele parafialnym w Bodzentynie przybliża wiele i nieznanych dotąd ciekawostek dotyczących nie tylko XVII-wiecznej szaty liturgicznej, ale także licznych tkanin o analogicznych wzorach, innych fundacji biskupich. Jest to jednocześnie okazja do porównania wyposażenia kościoła w Bodzentynie, skąd pochodzi szata, ze świątyniami tej samej prepozytury w Iłży i Kunowie.

Rocznik Muzealny to także miejsce dla komunikatów i opracowań dotyczących działalności wystawienniczej Muzeum Narodowego. O małych wystawach etnograficznych, jako formie popularyzacji sztuki ludowej regionu świętokrzyskiego pisze Janina Skotnicka. Autorka zwraca uwagę na pokazy prezentujące doroczne obrzędy, popularne tematy w polskiej sztuce ludowej, wyroby rzemiosła ludowego, odświętny strój chłopski czy dorobek artystyczny współczesnych twórców związanych z Ziemią Świętokrzyską stanowią doskonałe uzupełnienie problematyki stałej ekspozycji i często punkt wyjścia do cieszących się ogromną popularnością zajęć edukacyjnych prowadzonych w tym zakresie w Muzeum Narodowym w Kielcach.

W kręgu muzealnych ekspozycji, dotykając jednak nieco innych zagadnień, niezwykle ciekawych, bo dotyczących konserwacji dzieł sztuki pozostaje Małgorzata Misztal. W tekście Obrazy Rafała Hadziewicza z okresu stypendium zagranicznego – uwagi dotyczące budowy technicznej i problematyka konserwatorska na podstawie prac z kolekcji Muzeum Narodowego w Kielcach dzieli się z czytelnikami spostrzeżeniami z prac konserwatorskich prowadzonych w ramach przygotowań do planowanej na rok 2014 monograficznej wystawy malarstwa Rafała Hadziewicza. Od kilku już lat trwają prace przygotowawcze, wśród których pracownia konserwatorska wykonuje szereg zabiegów konserwatorskich obiektów przeznaczonych do ekspozycji, a zebranych w Muzeum Narodowym w Kielcach. Pozwala to prowadzić ciekawe obserwacje i zgłębiać tajniki warsztatu artysty.

Wiele tajemnic kryją wciąż dzieje kultury materialnej regionu stanowiąc ważny obszar badań, których wyniki bezsprzecznie zasługują na upowszechnienie. Tym bardziej cieszy, że w niniejszym tomie znalazło się opracowanie Jolanty Gągorowskiej-Chudobskiej Cmentarzysko kultury łużyckiej z Łopuszna
w powiecie kieleckim, w którym autorka prezentuje najnowsze obserwacje i ciekawostki z prowadzonych prac badawczych.

Zakresem tematycznym pozostającym wciąż w kręgu dużego zainteresowania historyków, historyków sztuki, muzealników jest problematyka mniejszości narodowych i różnorodności kultur na przestrzeni wieków. Kulturze żydowskiej, przepisom religijnym, zasadom funkcjonowania gmin, a także instytucji, określonych funkcji i zawodów poświęcony został artykuł Marka Maciągowskiego Religijne aspekty funkcjonowania żydowskiej gminy wyznaniowej w Chęcinach w okresie międzywojennym, autor przybliżył w nim wiele nieznanych dotąd faktów i ciekawostek z życia przedstawicieli mniejszości zamieszkującej
w znacznej liczbie nasz region.

W zakończeniu pierwszego działu Rocznika poruszona została tematyka związana z bohaterami literackich oddziałów Muzeum Narodowego w Kielcach. Związki Henryka Sienkiewicza z Krakowem i jego mieszkańcami i przyjaciółmi noblisty analizuje Agnieszka Lasek-Kowalska, zaś Sylwia Zacharz przybliża ciekawostki z kręgów Stefana Żeromskiego w tekście - Kuzyn Żeromskiego. Stanisław Piołun Noyszewski i jego Powstańcy.

Signum temporis muzeów XXI wieku stały się nowoczesne rozwiązania multimedialne i informatyczne, stąd w niniejszym tomie Rocznika znalazł się dział poświęcony tym zagadnieniom. W nim, o nowatorskich projektach, które znalazły swoje prototypowe realizacje w Muzeum Narodowym w Kielcach pisze Wojciech Pazik. Autor przybliża czytelnikom przebieg opracowywania i realizacji procesu multimedializacji obiektu zabytkowego. Wykorzystanie w muzealnictwie najnowocześniejszych technologii informatycznych
i internetowych uzupełniających ekspozycje niesie ze sobą także zmiany w innych obszarach. Zmienia się język, o czym w artykule Muzea Narodowe w Wikipedii. Struktura i język komunikatu pisze Agnieszka Masny, autorka poddaje analizie strony Wikipedii poświęcone polskim muzeom narodowym
i występujące tam zjawiska stylistyczne, będące wyrazem celowego kształtowania wypowiedzi.Obok wymienionych już tytułów artykułów i komunikatów w tomie znalazły się również recenzje kilku wydawnictw, a także ciekawe opisy eksponatów ze zbiorów własnych Muzeum Narodowego w Kielcach, które w ciągu 2011 roku prezentowane były na stronie internetowej muzeum, jako obiekty tygodnia.


dr Robert Kotowski
Dyrektor Muzeum Narodowego
w Kielcach

SPIS TREŚCI:

STUDIA, MATERIAŁY I KOMUNIKATY
Jakub Lewicki, Pałac biskupów krakowskich w Kielcach. Przemiany zespołu
w latach 1795-1864;
Monika Rosmanowska, Kamienica pod Trzema Herbami - przeszłość i przyszłość;
Daria Dyktyńska, Działalność sejmikowa wojewody sandomierskiego Macieja Sołtyka, w świetle uchwał sejmiku sandomierskiego z lat 1750-1792;
Robert Kotowski, Józefa Olszewiczowa, czyli dzieweczka
w czerwonej sukni, przy bardzo dobrze utrzymanem w całości świetle lampy;
Magdalena Tarnowska, Wizja Palestyny w malarstwie Adolfa Behrmana - pomiędzy Orientem
a Syjonizmem;
Anna Myślińska, Kieleckie lata Franciszka Kostrzewskiego w świetle Pamiętnika (1891);
Bożena Sabat, Romantyczna i nieznana, Rzecz o Ludwice Groppler;
Łukasz Wojtczak, Od „szarej myszki” do „szarej eminencji” Oblęgorka. Maria Luta - gospodyni Henryka Sienkiewicza, w świetle zachowanych wspomnień;
Magdalena Śniegulska-Gomuła, Kapa fundacji biskupa Jakuba Zadzika w kościele parafialnym
w Bodzentynie;
Janina Skotnicka, Małe wystawy etnograficzne formą popularyzacji sztuki ludowej Regionu Świętokrzyskiego;
Małgorzata Misztal, Obrazy Rafała Hadziewicza z okresu stypendium zagranicznego – uwagi dotyczące budowy technicznej i problematyka konserwatorska na podstawie prac z kolekcji Muzeum Narodowego
w Kielcach;
Jolanta Gągorowska-Chudobska, Cmentarzysko kultury łużyckiej z Łopuszna w pow. kieleckim;
Marek Maciągowski, Religijne aspekty funkcjonowania żydowskiej gminy wyznaniowej w Chęcinach
w okresie międzywojennym;
Agnieszka Lasek-Kowalska, Sienkiewicz a Kraków;
Sylwia Zacharz, Kuzyn Żeromskiego. Stanisław Piołun Noyszewski i jego „Powstańcy”.

MULTIMEDIA
Wojciech Pazik, Muzeum: rzeczywistość historyczna - wirtualna - rozszerzona - Problem multimedializacji obiektu zabytkowego na przykładzie Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach;
Agnieszka Masny, Muzea Narodowe w Wikipedii - struktura i język komunikatu.

RECENZJE
Dorota Folga-Januszewska, Roman Batko, Nowoczesne muzeum, dziedzictwo
i współczesność;
Robert Kotowski, Maja i Jan Łozińscy, W przedwojennej Polsce, Życie codzienne i niecodzienne;
Marek Maciągowski, Konspiracja i walka zbrojna w kieleckiem w latach II wojny światowej..

OBIEKTY TYGODNIA
Ułożone tematycznie: Archeologia, Biblioteka, Historia, Malarstwo, Malarstwo współczesne, Pałacyk H. Sienkiewicza w Oblęgorku, Przyroda, Ryciny, Rzemiosło, Sztuka Ludowa, Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego.

REDAKCJA
dr Robert Kotowski, Emilia Zapała, Małgorzata Żarnowska-Maciągowska.

Powrót