Malarstwo i rzeźba

Bogata i różnorodna zarówno pod względem stylistycznym, jak i tematycznym kolekcja Muzeum Narodowego w Kielcach zachwycić może nie tylko znawców, miłośników sztuki. Jej najznakomitsza część prezentowana jest na stałych ekspozycjach Muzeum Narodowego, w zabytkowych XVII i XVIII wiecznych wnętrzach pałacu oraz w Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej.
Składa się na nią malarstwo zachodnioeuropejskie (XVII i XVIII-wieczne) mistrzów związanych przede wszystkim ze szkołami włoskimi czy niderlandzkimi oraz malarstwo polskie od XVII do XX wieku, z liczną grupą portretów staropolskich. Zwiedzający znajdą tu także pejzaż, malarstwo rodzajowe, martwą naturę, weduty, sceny batalistyczne, przedstawienia alegoryczne czy symboliczne. Na szczególną uwagę zasługują malowidła Tomasza Dolabelli – wenecjanina, artysty z kręgu królewskiego mecenatu wmontowane w stropy ramowe w pokojach senatorskich i biskupim.

Jak wspomniano wyżej malarstwo zachodnioeuropejskie reprezentują w przeważającej części XVII i XVIII wieczne dzieła artystów szkół włoskich i niderlandzkich. Znajdziemy tu przedstawienia, dla których inspiracją była Biblia, czy mitologia, są też, tak charakterystyczne dla epoki baroku sceny alegoryczne, często o wymowie moralizatorskiej, vanitatywnej, przypominającej o marności spraw doczesnych. Taka właśnie jest jedna z martwych natur Francesco Fieravino (czynny Rzym 1650-1680); na stole okrytym brokatową, fantazyjnie ułożoną tkaniną, wśród stojących i leżących srebrnych naczyń ukazał artysta zegar – symbol przemijania oraz pieska, którego symbolika jest niezwykle bogata, jednak w kontekście prezentowanego obrazu można go uznać za towarzysza dusz zmarłych w drodze do podziemi.

Jan Chrzciciel Lampi, Portret Elżbiety Grabowskiej

Malarstwo barokowe budowane jest na emocjach, kontrastach, określone światłem, nasycone mrokiem. Taką drogę dla malarstwa wytyczył Caravaggio, na nim wzorowali się, malarze z różnych krajów Europy. Nazywamy ich Caravaggionistami. Między innymi dzięki artystom z Utrechtu nurt ten dotarł i rozpowszechnił się na północy Europy. W kręgu utrechckich Caravaggionistów szukać należy autora obrazu przedstawiającego Kobietę z tamburynem. Wobec braku sygnatury nie można z całą pewnością określić jego autora, jednak analiza stylistyczna pozwala wiązać go z Hendrickiem Terburgghenem (1588-1629) lub jego warsztatem. Również pod wpływem Caravaggia powstał obraz przedstawiający Sprzedanie Józefa przez braci (krąg Nicolasa Tourniera, I poł XVII w.), gdzie postacie wyłaniają się z mroku ciemnego tła, twarze częściowo tylko wydobyte są światłem, na tyle by dostrzec zadumanie jednych, chciwy błysk w oczach drugich. Błyszczą monety i ręka jednego z braci, zachłannie wyciągnięta w ich stronę. Unikatowym w skali kraju jest malowany na blasze, dwustronny, obrotowy obraz z Chrystusem na krzyżu i portretem Samuela Zborowskiego, mający najprawdopodobniej charakter wotywny. Na uwagę zasługują także prezentowane w Sieni Górnej całopostaciowe wizerunki magnatów, szlachty i duchowieństwa w strojach z epoki.

Malarstwo polskie (eksponowane w Galerii) reprezentują przykłady dzieł od końca XVII do XX wieku. Znakomite, cenione nie tylko w kraju są wywodzące się z rodzimej tzw. sarmackiej tradycji barokowe portrety autorstwa mistrzów cechowych m.in. B. Gołębiowskiego, A. J. Misiowskiego. Tegoż ostatniego wyśmienite wizerunki Franciszka Wielopolskiego i Aleksandra Jabłonowskiego ze scenami batalistycznymi w tle. O portretowanych osobach „opowiadają” umieszczone na obrazach herby, inskrypcje; odznaczenia czy atrybuty określają piastowane przez nich godności, opiewają ich przymioty.

Liczną grupę stanowi malarstwo pejzażowe i rodzajowe różnych nurtów, od realizmu, szkoły monachijskiej, barbizończyków, po modernizm w różnych jego odmianach. Szczególne miejsce zajmują w naszej kolekcji obrazy związanego z Kielcami Józefa Szermentowskiego, którego Widok Kępy Puławskiej otrzymał złoty medal na „Salonie” w Paryżu.

Długa mogłaby być lista znakomitych artystów, reprezentantów wszystkich najważniejszych w sztuce XIX i początku XX wieku nurtów, których pracami poszczycić może się nasze muzeum. Niewątpliwym arcydziełem w zbiorach jest modernistyczny Portret dziewczynki w czerwonej sukience namalowany w 1897 roku przez Józefa Pankiewicza. Niezwykle interesującą grupę stanowią młodopolskie, symboliczne kompozycje Jacka Malczewskiego, czy Skarby sezamu Stanisława Wyspiańskiego.

Wybrane obiekty

Powrót