Militaria

Polskie uzbrojenie husarskie – XVI wieczny kirys, hełm husarski i szabla

Polskie uzbrojenie husarskie – XVI wieczny kirys, hełm husarski i szabla należą do najcenniejszych eksponatów kolekcji militariów Muzeum Narodowego w Kielcach. W kolekcjach to rarytas, jest ich tylko kilka w zbiorach polskich.

Kirys to zbroja ochraniająca korpus składająca się z dwóch części napierśnika i naplecznika. Dekorację stanowią ozdobne rozety wokół nitów łączących poszczególne folgi. Głowę chroniono w czasie bitwy hełmem. Hełm otwarty – kapalin (dziś bardzo rzadki na rynku antykwarycznym) o dzwonie otoczonym szerokim, nachylonym w dół rondem i folgowanym nakarczkiem, używany był w Polsce przez pocztowych husarii na przełomie XVI-XVII w. Szabla husarska jest tworem wybitnie polskim. Często przy oprawie husarskiej stosowano głownie obce, czego przykładem jest szabla po atamanie kozackim  Ilji Merkujewie, w której zamontowano głownię węgierską z poł. XVIII w. Inną z kolei jest szabla z głownią, o dekoracji kabalistycznej, co miało uchronić właściciela przed ranami czy śmiercią.

Kolekcja militariów Muzeum Narodowego w Kielcach liczy ponad 700 pozycji i obejmuje broń europejską i wschodnią od XV do XX w. Miłośnicy historii znajdą tu broń białą, palną, egzemplarze uzbrojenia ochronnego, zbroje niemieckie, broń drzewcową, kusze i miecze, polskie szable regulaminowe z lat 1917 – 1934; broń blisko- i dalekowschodnią, bałkańską, kaukaską, turecką, perską, hinduską, japońską. Uzbrojenie zarówno zaczepne, jak i ochronne: jatagany, talwary, sztylety, szyszaki perskie, tarcze itp.

Wśród europejskiej broni białej na uwagę zasługują obiekty, które wyszły z warsztatów najlepszych wytwórców, takich jak: Meves Berns z Solingen, Tomas Ayala z Toledo. Niezwykle interesujące są także oprawy przygotowywane przez warsztaty Ormian Lwowskich. Słynęli oni z umiejętności wykonywania artystycznych i kosztownych opraw szabel. Jan III Sobieski w swoim lwowskim pałacu utrzymywał własny nadworny warsztat złotniczy i zatrudniał w nim samych Ormian. W ich dekoracji i ornamentyce przeważają elementy perskie i tureckie, a wyroby z tego warsztatu – szable, karabele, obecnie niezwykle rzadkie na rynku europejskim, znajdują się w naszej kolekcji.

Prezentujemy także wyroby rusznikarzy, francuskiego Le Page, Guisasola i Busitnduy z Eibar w Hiszpanii oraz słynnej warszawskiej rodziny rusznikarzy Giebenhanów. Z jej warsztatu pochodzi dubeltówka z zamkami skałkowymi, stanowiąca piękny okaz sztuki szyftarskiej i rusznikarskiej. Przykładem polskiej produkcji strzelb z zamkiem kapiszonowym są wyroby rusznikarni Eismonta w Puławach.

Na uwagę zasługuje kolekcja orłów do czapek wojskowych, ofiarowana muzeum przez Irenę Ney-Bigo. W kolekcji znajdziemy ponad 200 polskich orłów z lat 1913 – 1947. Są wśród nich godła do czapek wojskowych, orły noszone przez urzędników państwowych jak i godła szkolne.

Wybrane obiekty

Powrót