Ryciny

Drzewo genealogiczne Habsburgów
Gottlieb Heiss I (1684-1740), Franz Julian Wagner, (czynny 2. poł. XVII w.)
Ok. 1711-1740

Przysłowia toskańskie i Widoki historyczne Polski to najliczniejsze cykle rycin w zbiorach obejmujących 3340 odbitek na papierze. W ich skład wchodzi również największa w kraju kolekcja prac Stefana Mrożewskiego (1894-1975) wybitnego twórcy drzeworytów.
Grafikę europejską reprezentują ryciny: niemieckie, włoskie francuskie i angielskie. Najstarsze z nich pochodzą z końca XVI wieku, większość powstała w epoce baroku. Wśród tematów dominują sceny religijne oparte na Biblii, oraz motywy mitologiczne nawiązujące do dziedzictwa antyku. Do najcenniejszych przedstawień można zaliczyć miedzioryty Aegidiusa Sadelera II Minerwa wprowadzająca malarstwo do grona muz, około 1592 roku; Francoysa van der Steen Ukrzyżowanie Chrystusa, z 1658 roku. Obok stale obecnych wątków związanych z antykiem i chrześcijaństwem, wielu grafików nawiązywało do wydarzeń im współczesnych, lub niezbyt odległych w czasie. Na portrecie Marii Stuart królowej Szkocji, autorstwa Jeana Couvay w tle odnajdujemy scenę ścięcia głowy, które miało miejsce 8 lutego 1587 roku. Inne dramatyczne wydarzenie utrwalone w miedziorycie to wybuch magazynu prochu we francuskim mieście Abbeville, 2 listopada 1773 roku, przedstawiony przez Charlesa Francoisa Macreta.

W kręgu zainteresowań twórców rycin odnajdujemy również sferę moralności, którą porusza cykl Proverbi toscani (Przysłowia toskańskie), złożony z 28 akwafort, autorstwa Giuseppe Piattoli. Każda z nich poza obrazem jest zaopatrzona w sentencję i krótki tekst. Tablica pierwsza ukazuje siedzącego pod drzewem młodzieńca trzymającego za rękę wyrywającą się dziewczynę, napis głosi „Kobieta, której nie kusi złoto, cenniejsza jest niż skarb”.
Najbogatszą część zbiorów Działu Rycin stanowią grafiki polskie, najwcześniejsze z nich powstały w okresie rozwoju nowej techniki litografii przypadającym na początek XIX wieku. Polegała ona na wykorzystaniu płyty kamiennej, na której nanoszono farbami obraz odbijany następnie na papierze. Wykorzystano ją do rozpowszechnienia tematyki rodzimej historii, przedstawiając portrety królów oraz licznych zasłużonych dla państwa osobistości, wydarzenia, zarówno te rzeczywiste jak i legendarne. Do tego samego nurtu podtrzymującego pamięć narodową można zaliczyć monumentalne dzieło Widoki historyczne Polski, obejmujące 260 rysunków Napoleona Ordy, przeniesionych na kamień litograficzny i odbitych w znanym zakładzie Maksymiliana Fajansa w latach 1873-1883.
Grafiki polskie pochodzące z XX wieku charakteryzują się różnorodnością tematyki i bogactwem zastosowanych technik. W zbiorach znajdują się ryciny wielu znanych artystów związanych z odrodzeniem drzeworytu w okresie międzywojennym, są też prace wybitnych przedstawicieli sztuki współczesnej z lat 80. Szczególne miejsce zajmuje dorobek Stefana Mrożewskiego określanego przez krytyków mianem „Czarodziejem rylca”. Licząca 773 obiekty kolekcja obejmuje m.in. cykl ilustracji do Boskiej Komedii Dantego, które były dziełem jego życia. Poza nimi należy wymienić komplet używanych przez artystę narzędzi drzeworytniczych.

Wybrane obiekty

Powrót