Zbiory online

Pejzaż z rzeką

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Malarstwo i rzeźba
Typ obiektu:Obraz
Datowanie:1872 r.
Autor:Józef Szermentowski
Miejsce powstania lub znalezienia:Paryż
Technika:olej
Materiał:płótno
Wymiary:32,7x41,5
Nr inwentarzowy:MNKi/M/2089

Obraz przedstawia pejzaż nadrzeczny. Na pierwszym planie namalowana została biegnąca w głąb kompozycji piaszczysta droga, która zakręca w stronę znajdującego się na kolejnym planie kościółka. Od strony przeciwległej do brzegu rzeki, droga przechodzi w porośniętą niską roślinnością skarpę. Drugi plan stanowi zakole rzeki, w które wcina się cypel porośnięty kępą monumentalnych drzew. Horyzont przebiegający nieco poniżej połowy przedstawienia, zamyka partia niewielkich wzniesień, powyżej nich delikatnie rozmalowana partia nieba w odcieniach ciepłego, jasnego błękitu, pokryta kłębiastymi obłokami o krawędziach delikatnie rozświetlonych padającym na nie słońcem . Wyrastające wysoko poza linię horyzontu drzewa po prawej, zrównoważone zostały kompozycyjnie poprzez umieszczenie po przeciwległej stronie subtelnie zarysowanego wzniesienia. Sprawia to, iż kompozycja jest harmonijna. Efekt owej harmonii spotęgowany został poprzez dodanie po lewej stronie analogicznej do tej po prawej, kępy drzew o zaokrąglonych, ulistnionych  konarach oraz kilku strzelistych topoli o mocno postrzępionych „pióropuszach” liści. 

Zagadnieniem artystycznym, które zdaje się być w omawianej kompozycji najistotniejsze, jest światło. Jego źródło, ciepłe, letnie, południowe słońce oświetla kępę drzew od tyłu, przebija się przez gęste liście tworząc subtelne prześwity, błyszczy delikatnie na szczytach drzew, krzewach i trawie pomiędzy nimi. Ślizgając się po gładkiej tafli wody tworzy dwie białe smugi refleksów i wydobywa odbicie porastających kępę drzew, rozświetla piaszczystą drogę. Źródło światła usytułowane jest tak, by nie tworzyć oczywistych efektów. Niezwykle istotnym zdaje się być zróżnicowanie, również poprzez światło materii, faktury poszczególnych elementów, gładkości tafli wody, mięsistości piachu na drodze, nadanie innego stopnia nasycenia poszczególnym planom. Można odnieść wrażenie, że zagadnienie światła i poszukiwanie artystycznych środków wyrazu do jego zobrazowania zdają się być głównym „tematem” obrazu. Powstał on w 1872 roku, w dojrzałym okresie twórczości. W tym czasie w twórczości Szermentowskiego wyraźnie widać inspirację doświadczeniami z okolic Fontainebleau czy Marlotte, gdzie pod wpływem barbizończyków powstawały kompozycje ukazujące malownicze leśne zakątki, z majestatycznymi drzewami i jeziorkami, czy strugami wody. Kompozycje powstałe w oparciu o zestawienie tak istotnych dla oddania różnorodności światła elementów, wynikające z wnikliwej obserwacji przyrody w plenerze są charakterystyczne dla tego okresu twórczości malarza.

 

Zakup obrazu został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kolekcje Muzealne pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Wkład własny zapewnił drugi organizator muzeum, tj. Województwo Świętokrzyskie.