Zbiory online

Portret biskupa Kajetana Sołtyka

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Malarstwo i rzeźba
Typ obiektu:Obraz
Datowanie:1759 r.
Autor:Antoni Brygierski (1722-1791)
Miejsce powstania lub znalezienia:Polska, Kielce
Technika:olej
Materiał:płótno
Wymiary:77 x 57 cm
Nr inwentarzowy:MNKi/M/25

Portret biskupa krakowskiego Kajetana Ignacego Sołtyka ze zbiorów kieleckich to jeden z wielu wizerunków tego hierarchy zachowanych do dnia dzisiejszego w polskich zbiorach muzealnych i kościelnych. Ta wielość portretów Sołtyka nie powinna dziwić, gdyż był on w swych czasach osobą wielce poważaną, o potężnych koneksjach i przez długi okres mającą wielki wpływ na sprawy wagi państwowej. Urodzony w 1715 roku w Chwałowicach, zakończył swoje długie i obfitujące w ważne wydarzenia życie 30 lipca 1788 roku w pałacu biskupów krakowskich w Kielcach. Ostatnie sześć lat spędził w nim zmuszony przez niesprzyjające mu okoliczności. Król Stanisław August Poniatowski i Rada Nieustająca ubezwłasnowolnili hierarchę ogłaszając, że postradał zmysły, odsunęli go od obowiązków biskupich i wywieźli do Kielc, pozbawiając go skutecznie wpływu na sprawy wagi państwowej. Pałac w Kielcach stał się więc dla niego niejako więzieniem, ale mimo to Sołtyk zorganizował sobie w nim wygodne i przyjemne życie. Towarzyszył mu 80 osobowy dwór. Wśród podległych mu osób znalazło się również 16 muzyków, którzy uprzyjemniali mu czas grając ulubione melodie od godziny 5 rano do późnego wieczora.  Warto wspomnieć, że to właśnie biskup Sołtyk był tym krakowskim hierarchą, który spędził w kieleckiej rezydencji najwięcej czasu spośród wszystkich krakowskich biskupów. Podobno lubił się tu zatrzymywać nawet wtedy, gdy był panem własnego czasu i do wyboru miał kilka innych siedzib. Związany z Kielcami, miał w stosunku do nich wiele planów, w tym również artystycznych. Chciał między innymi przebudować pałac według planów wziętego architekta Jakuba Fontany. Jak wiadomo do takiej ingerencji nigdy nie doszło.

Wśród artystów, którymi Sołtyk się otaczał znalazł się również między innymi Antoni Brygierski. Niewiele młodszy od biskupa duchowny ( ur. 1722), kształcony między innymi w Rzymie, w Kielcach sprawował posługę kapłańską, a jednocześnie malował. Jeszcze zanim Sołtyk został biskupem krakowskim spod pędzla malarza wyszedł portret jego poprzednika biskupa Andrzeja Załuskiego. Nowy biskup zlecił Brygierskiemu wykonanie cyklu portretów biskupów krakowskich do ich rezydencji w Iłży, a także do seminarium duchownego w Kielcach. Nic dziwnego, że malarz wielokrotnie portretował  również swego kuratora i zleceniodawcę.

Jednym z licznych portretów Kajetana Sołtyka pędzla Antoniego Brygierskiego jest ten, który znalazł się w zbiorach kieleckiego muzeum. Przedstawia on mężczyzna w sile wieku (biskup miał wtedy 44 lata), ukazanego w półpostaci, lekko zwróconego w lewo i patrzącego na widza. W jego poważnej twarzy uwagę zwraca bystre spojrzenie ciemnych oczu rzucane spod zarysowanych regularnymi łukami brwi. Jasna zaróżowiona cera, wydatny nos, szerokie usta i podwójny podbródek dopełniają obrazu dostatniego, pewnego siebie człowieka. Na głowie, zgodnie z panującą modą mężczyzna ma sięgającą ramion, ufryzowaną zgodnie z ówczesną modą w poziome fale  białą perukę. Biskup odziany jest w szaro-błękitny sięgający łokci mucet podszytą czerwoną podszewką. Pelerynka zapinana jest z przodu na czerwone guziczki, z których dolne pozostają niezapięte. Na piersi hierarchy widnieje krzyż  wiszący na łańcuchu, którego zarys prześwieca przez czarne, przeźroczyste wyłogi rabatu. Poniżej pośrodku widoczny jest order Orła Białego, a na lewej piersi dodatkowo naszyta gwiazda orderu z czytelną dewizą: "PRO - FIDE - REGE - ET/LEGE" . Warto wspomnieć, że Sołtyk otrzymał ten order dwa lata przed powstaniem portretu w roku 1757.W późniejszym okresie w roku 1779 biskup został również kawalerem Orderu Świętego Stanisława. Ale tego malujący go dwadzieścia lat wcześniej Brygierski nie mógł przewidzieć.

Pod płótnem dublażu na odwrocie obrazu znajdują sie napisy pochodzące z różnych czasów Cajetanus Sołtyk / Episcopus Cracoviens /
Dux Severiae/ Kielcys Anno Dni 1759/ Rdus Ant.Brygierski pinxit oraz:Odrestaurował Floryan Jaroński / w Kielcach 1888 r. 

Obraz został podarowany do Muzeum PTK w Kielcach przez potomka renowatora Wiktora Jarońskiego w 1913 roku.