Zbiory online

Chrystus Ukrzyżowany

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Malarstwo i rzeźba
Typ obiektu:Rzeźba
Datowanie:1 poł. XVIII w.
Autor:Rzeźbiarz nieznany
Miejsce powstania lub znalezienia:Małopolska(?)
Technika:rzeźbienie
Materiał:drewno, ślady polichromii
Wymiary:89x79x19 cm (figura) i krzyż
Nr inwentarzowy:MNKi/M/275

Prezentowany tu krucyfiks to późnobarokowe przedstawienie pasyjne o ekspresyjnych formach typowych dla tego okresu.  Figura Chrystusa trzema ćwiekami przytwierdzona do krzyża została ukształtowana, zgodnie z duchem czasu, w którym powstała, w sposób niezwykle dynamiczny i ekspresyjny. Masywny i zwarty korpus zwisa bezładnie na szeroko rozpiętych wyprostowanych ramionach. Ręce rozrzucone są niesymetrycznie i ułożone pod różnym kątem do klatki piersiowej. Postać jest nienaturalnie esowato wygięta, co zwiększa jeszcze dramatyzm sytuacji. Wysunięta w bok, a jednocześnie do przodu klatka piersiowa ma zaznaczony układ żeber i mięśni.  Mimo że martwe, ciało Jezusa wydaje się być poruszone i wewnętrznie napięte. Na przechylonej na prawe ramię głowie z rozwianymi długimi włosami spoczywa okazałych rozmiarów korona cierniowa. Twarz ukazano realistycznie uchwyciwszy w jej wyrazie wyczerpanie cierpieniem. Rozwiane perizonium zakończone frędzlami w długich fałdach spływa po bokach. Na prawym biodrze tkanina podtrzymywana jest podwójnym sznurem, co było częstym zabiegiem począwszy od XVII wieku. Podkreśleniu dramatyzmu miała zapewne służyć również polichromia pokrywająca drewnianą rzeźbę. Teraz zachowana jest ona fragmentarycznie. Mimo wszystko widać na korpusie, twarzy, nogach i rękach Ukrzyżowanego czerwone plamy krwi, którą broczyło jego ciało.

W górnej partii podłużnej belki krzyża widnieje tzw. Titulus Crucis w dosłownym tłumaczeniu Tytuł Krzyża. To nazwa tabliczki, na której z rozkazu rzymskiego namiestnika Judei Poncjusza Piłata zapisano winę Chrystusa, która stała się przyczyną ukrzyżowania. Tutaj przybrała ona formę nie sztywnej drewnianej deseczki, lecz naderwanej wątłej zwijającej się płachty pergaminu lub papirusu. Widniejący na niej napis, tu w znacznym stopniu uszkodzony ze względu na zniszczenie polichromii pokrywającej kiedyś cały krucyfiks, to jedynie cztery litery INRI, które są akronimem łacińskich słów Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum (Jezus Nazarejczyk Król Żydowski). Umieszczono je w dwóch rzędach.

Jest to wysokiej klasy dzieło sztuki wykonane zapewne w dużym ośrodku artystycznym Małopolski, być może w Krakowie. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach trafiło z Czarnolasu. Krzyż mógł pochodzić z tamtejszego kościoła parafialnego lub z kaplicy w pobliskiej Policznej. Obecnie stanowi element aranżacji w sypialni Apartamentu Biskupiego kieleckiego pałacu. Rozmiary rzeźby mogą świadczyć o tym, że była ona przeznaczona do kultu prywatnego, nawet jeśli w kościele to raczej nie na belce tęczowej czy w ołtarzu głównym, ale na przykład w ołtarzu bocznym.