Zbiory online
Dawid z głową Goliata
Informacje o obiekcie:
Dział / Oddział: | Malarstwo i rzeźba |
Typ obiektu: | Obraz |
Datowanie: | 1733 |
Autor: | Andreas Möller (1684-1762) wg. Giovanniego Biliverta (1584-1644) |
Miejsce powstania lub znalezienia: | Włochy, Florencja |
Technika: | olej |
Materiał: | płótno |
Wymiary: | 126 x 102 cm |
Nr inwentarzowy: | MNKi/M/2047 |
Biblijny bohater Dawid, wymieniany w genealogii Jezusa Chrystusa, był synem Jessego i w swej młodości zwyczajnym młodzieńcem – pasterzem owiec w czasach panowania żydowskiego króla Saula. Prorok Samuel namaścił go na następnego po Saulu władcę Judei. Dawid królował bardzo długo (1004/1003 – 965/964 p.n.e), a jako władca zasłynął sprowadzeniem do Jerozolimy Arki Przymierza. Był prorokiem, utalentowanym harfistą i autorem Psalmów, ojcem niewiernego Absoloma i znanego ze swych mądrych i sprawiedliwych sądów Salomona. Największego swego czynu dokonał jednak jako młodzieniec. I choć wielokrotnie i na różne sposoby przedstawiany był w sztuce, to najbardziej popularnym chyba motywem ikonograficznym z jego udziałem jest moment, który nastąpił bezpośrednio po zabiciu przez niego wodza Filistynów – olbrzymiego Goliata. Ta scena została też pokazana na obrazie zdobiącym Apartament Biskupi Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach. Prawie całą przestrzeń malowidła wypełnia postać młodzieńca, przez co nie wydaje się ona tak drobna i niepozorna, jak w biblijnym opisie. To wrażenie potęguje strój Dawida - z pewnością nie pasterski, bogaty ubiór – biała jedwabna koszula z podwiniętymi do łokci szerokimi rękawami, przywdziany nań krótki czerwony kaftan obszyty błękitną aksamitną taśmą i podbity centkowanym rysim futrem spięty na ramieniu drogocenną broszą ze szlachetnych kamieni oraz przewiązany w pasie białym skręconym błyszczącym szalem ze złotą obwódką a także futrzana czapeczka kryta purpurowym aksamitem. Za jedwabisty pas zatkniętą ma sznurkową procę i szafirową aksamitną torbę na kamienie. Jego skóra jest gładka i blada, lekko zarumieniona na policzkach, ciemne oczy spoglądają wprost na widza, małe usta są lekko rozchylone, jakby wciąż jeszcze głęboko oddychał po wielkim wysiłku. Półdługie falowane włosy miękko otulają kształtną głowę. W wypielęgnowanej prawej dłoni dzierży złocistą rękojeść olbrzymiego mediolańskiego miecza należącego do pokonanego właśnie wroga. Jego ostrze przesłania wielką głowę Goliata, którą Dawid z całych sił trzyma za włosy drugą ręką. W tle widoczny jest statyczny krajobraz. Błękitne niebo przesłaniają delikatne obłoki, a liści drzew nie porusza najlżejszy nawet powiew. Sama postać biblijnego bohatera wydaje się jednak dynamiczna, uchwycona w eleganckim ruchu. Mężczyzna energicznie kroczy do przodu. Jego szaty są lekko rozwiane, podobnie jak jego włosy. Wyciągnięta prosto do przodu prawa ręka uwypukla oś diagonalną kompozycji.
Kielecki obraz jest kopią dzieła przypisywanego Giovanniemu Bilivertowi ( 1585- 1644) - florenckiemu artyście cieszącemu się względami księcia Franciszka I Medyceusza, które już w połowie XVIII wieku znalazło się w zbiorach Galerii Drezdeńskiej. Co do autorstwa obrazu z Drezna wciąż istnieją pewne wątpliwości. Ale obraz kielecki zdaje się potwierdzać tezę, iż to Bilivert namalował ten drezdeński. Znajduje się na nim bowiem (na głowni miecza) sygnatura GB, która przez pewien czas uznawana była za dowód na autorstwo obrazu, a obecnie uważa się raczej, że jest to przekopiowany z oryginału znak, na oryginale zresztą obecnie trudny do odczytania. Dawid z głową Goliata z Kielc wykazuje cechy twórczości Biliverta podparte sygnaturą. Jednak na odwrociu płótna widnieje napis: Copie par A Möller.. Florenze. 1733./ Lod. Civoli (i)Feti P. 1618. Wskazuje on jasno, że to kopia wykonana przez urodzonego w Kopenhadze malarza Andreasa Möllera we Florencji w 1733 roku. Wówczas na mieczu owego kopiowanego płótna , które utożsamiamy z obrazem drezdeńskim, widniała jeszcze sygnatura GB i data 1618 – napisy z czasem zatarte. Sygnatura GB na obrazie kieleckim stoi w sprzeczności z napisem, który widnieje na odwrociu. Badania wskazują, że tekst na odwrociu jest późniejszy i nie wyszedł spod pędzla Möllera. Jego autor uważał na podstawie sobie znanych faktów, że twórcami kopiowanego dzieła mieli być Ludovico Cigoli (tu błędny zapis Civoli), który był nauczycielem Biliverta i Domenico Fetti i dlatego taka informacja pojawiła się na płótnie.
Jeszcze jedna kopia obrazu z galerii drezdeńskiej znajduje się obecnie w Ambasadzie Polskiej w Paryżu, dokąd została przekazana w depozyt przez Muzeum Narodowe w Warszawie w 1966 roku. Do muzeum trafiła w 1946 roku z pałacu Potockich w Łańcucie. Kielecka kopia jest w zbiorach Muzeum Narodowego od roku 1998, pierwotnie, do roku 2005, jako depozyt Sopockiego Domu Aukcyjnego.