Zbiory Działu Archeologii są jedną z najstarszych kolekcji Muzeum Narodowego w Kielcach. Historia ich gromadzenia liczy ponad sto lat i związana jest z powstaniem w 1908 roku Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
W skład zbiorów wchodzą zabytki odkrywane przypadkowo przez mieszkańców regionu, kolekcje przekazane przez dawnych zbieraczy i archeologów amatorów oraz artefakty pochodzące z systematycznych badań wykopaliskowych. Reprezentują one wszystkie epoki pradziejowe od paleolitu po średniowiecze i czasy nowożytne.

Do niezwykle cennych zabytków należą unikatowe, bogato zdobione naczynia gliniane pochodzące z cmentarzyska kultury złockiej (ok. 2850-2600 r. p.n.e.) z miejscowości Złota pod Sandomierzem, a także odkryty w Witowie skarb biżuterii i militariów z epoki brązu. W kolekcji znajdują się również artefakty z okresu wpływów rzymskich, wśród których na pierwszym miejscu należy wymienić skarby denarów z Połańca i Skrobaczowa. Pierwszy ilustruje historię rzymskiego denara od II/I w. p.n.e. po początek I w. n.e., drugi mieści się w granicach czasowych między 106 a 196 r. Ważną częścią zbiorów wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych są m.in. datowany na XI w. skarb z Łagownicy Starej składający się z 365 monet – głównie denarów krzyżowych i 35 tak zwanych „placków srebrnych”, oraz okazy broni i narzędzi żelaznych z grodzisk będących reliktami możnowładczych siedzib obronnych w Błotnicy, Włoszczowie, Koniecpolu, Szczekocinach. W zbiorach przechowywana jest również kolekcja średniowiecznych, bogato zdobionych kafli piecowych odkrytych na zamkach
w Bodzentynie i Pińczowie.