Syn Jacka Malczewskiego, studiował filozofię na Uniwersytecie w Wiedniu (nie ukończywszy), zapalony narciarz, alpinista i taternik zafascynowany Zakopanem, osiadł tam od 1915, brał udział w wyprawach ratowniczych TOPRu, malarz, scenograf (m. inn. sztuk teatralnych Stanisława I. Witkiewicza), felietonista, scenarzysta i pisarz, członek grupy artystycznej Rytm, liczne pejzaże industrializowanej Polski malował na Śląsku, w Beskidach i w Górach Świętokrzyskich w ramach cyklu Reportaże malarskie z COP-u (1938). Wystawiał m .inn. wielokrotnie w Polsce, w Wenecji, Los Angeles (X Igrzyska Olimpijskie), Edynburgu, Nowym Jorku, San Francisco, Moskwie, Berlinie (XI Olimpiada), od 1942 w Kanadzie, gdzie wystawiał i sprzedawał swoje prace z wielkim powodzeniem i uznaniem traktowany już jako artysta kanadyjski, Polskę odwiedził w 1959 na zaproszenie nowego rządu (Gdynia, Warszawa, Radom, Chęciny, Kielce, Zakopane). Prace w zbiorach kilkunastu polskich muzeów narodowych i okręgowych, Muzeum Sztuki w Łodzi i kolekcjach prywatnych na całym świecie.

Zagroda góralska, 1925-1927, sygn. l.d.r.: Rafał Malczewski, olej dykta, 77,5 x 110 cm, zakup, Kraków 1962, MNKi/W/349

Bibl.: T. Maszczyński, Kronika muzealna 1963, w: Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, t. I, Kraków 1963, s. 285; Zbiory malarstwa polskiego. Katalog, opr. B. Modrzejewska, A. Oborny, Warszawa 1971, kat. 98, s. 11, 43, il.; Ethnikh Pinakothhkh Mouseio Alexandrou Soutzou, Athhna 1979, kat. 34, il. 18; J. Kuczyński, A. Oborny, E. Postoła, Kronika muzealna 1979-1982, w: Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, t. XIII, Kraków-Wrocław 1984, s. 385; K. Nowakowska-Sito,  Stowarzyszenie Artystów Polskich RYTM 1922-1932 (katalog wystawy), Warszawa 2001, s. 385; Najcenniejsze zabytki Muzeum Narodowego w Kielcach, Kielce 2008, kat. II/68, s. 87.

Wyst.: Stała galeria MNKi od 1998 do 2005. Czasowe: Rafał Malczewski (1892-1965) Malarstwo, Muzeum Pomorza Środkowego Słupsk 1989; Twórczość Malczewskich, Muzeum Śląskie w Katowicach 1990-1991; Rafał Malczewski i mit Zakopanego, MN w Warszawie 2006, II pokaz Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem 2006, III MN w Krakowie 2006/2007; Życie w błędnym kole – twórczość Jacka i Rafała Malczewskich, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu 2018.