Zbiory online

Kielich wiwatowy

Informacje o obiekcie:

Dział / Oddział:Rzemiosło artystyczne
Typ obiektu:Naczynie
Datowanie:1730 - 1740
Autor:Autor nieznany
Miejsce powstania lub znalezienia:Polska, Naliboki
Technika:szlifowanie, rytowanie
Materiał:szkło bezbarwne
Wymiary:wys. 32,8 cm, śr.14,4 cm, 15,3 cm
Nr inwentarzowy:MNKi/R/1
Wytwórnia:Huta szkła Radziwiłłów

 

W 1722 roku Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676 - 1746) stała się właścicielką manufaktury szklanej w Nalibokach. Założona z inicjatywy Radziwiłłowej wytwórnia funkcjonowała do 1862 roku, a do śmierci właścicielki w 1746 - na najwyższym poziomie, który gwarantowało zatrudnienie znakomitych, pochodzących z Saksonii, Czech i Brandenburgii, mistrzów szklarskich. Wśród nich znajdował się przybyły z Drezna Konstanty Franciszek Fremel, który wcześniej odpowiadał za produkcję w hucie założonej na Bielanach pod Warszawą przez Augusta II Mocnego oraz w działającej w starostwie lubaczowskim wytwórni, będącej własnością Adama Mikołaja Sieniawskiego. Huta nalibocka słynęła z produkcji szkieł reprezentacyjnych, stołowych i podróżnych. Znaczące miejsce w wytwórczości tej manufaktury zajmowały dużych rozmiarów kielichy, nazywane toastowymi, wiwatowymi lub kolejnymi, nieodłącznie związane z osiemnastowiecznym obyczajem ucztowania. Nazwa naczynia tego typu wynika z tradycji toastów, które wznoszono z okrzykiem Niech żyje! (łac.vivat), chcąc uczcić Rzeczpospolitą, króla, królową, a następnie najważniejszych gości, często jednocześnie podając sobie kolejno wielki kielich z rąk do rąk. Kielich wiwatowy z kieleckich zbiorów ma płaską, kolistą stopę z nieco pogrubiona krawędzią, tralkowy fasetowany trzon z ujętą w dwie płaskie tarczki, dużą, również fasetowaną gałką. Pojemna, zwężająca się delikatnie ku dołowi, gładka czasza kielicha, ozdobiona została u nasady arkadkowym fryzem, w którego polach znajdują się umieszczone na przemian szlifowane soczewki: jedna owalna pionowa i dwie kuliste ułożone jedna nad drugą.

 

Ekspozycja stała, Galeria Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej.