Katedra w Amalfi

Aleksander Gierymski (1850-1901)
Włochy, lata 1897-1899
MNKi/M/426

  Amalfi leży w pd. Włoszech (region Kampanii) nad Zatoką Salerno, na pd. brzegu półwyspu Sorrento. Założone w VI w. było początkowo podporządkowane Bizancjum, od IX w. stanowiło niezależną republikę i jedną z potęg morskich. W 1343 roku miasto zburzyło trzęsienie ziemi. Widoczna na obrazie romańska katedra z XI w., ze zdobionym mozaikami szczytem i cennymi brązowymi drzwiami pochodzącymi z Konstantynopola, przebudowana została w XVIII w.
Dziś Amalfi jest ośrodkiem turystycznym i kąpieliskiem morskim; najbardziej tłoczno jest tutaj latem.

   A więc zapraszamy do Amalfi, by odwiedzić zalane słońcem centrum miasta i katedrę. Widok namalowany przez Gierymskiego ponad sto lat temu pozostał taki sam. Na Piazza Duomo pojawiły się za to kolorowe parasole kawiarenek ogródkowych i tłum roześmianych turystów.

Amalfi – widok od strony portu (źródło – Wikipedia).

   Aleksander Gierymski (1850-1908), młodszy brat Maksymiliana Gierymskiego, wybitny malarz polski nurtu realizmu i luminizmu. Naukę rysunku zaczął w wieku 17 lat w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Po roku przeniósł się do Monachium, gdzie w latach 1868-1869 kształcił się u Georga Hiltenspergera, Alexandra Strähubera i Hermanna Anschütza, a w latach 1870-1872 w klasie kompozycji Karla Piloty'ego. W roku 1869 wspólnie z bratem uczęszczał do prywatnej pracowni Franza Adama.

   Początkowa twórczość Gierymskiego pozostawała pod wpływem włoskich artystów renesansu, takich jak Tycjan i Tintoretto, na wzór których operował światłem i kolorem.
W latach 1873-1879 przebywał we Włoszech, głównie w Rzymie, przyjeżdżając kilkakrotnie do Warszawy. W 1875 roku rozpoczął trwające kilka lat prace przygotowawcze do obrazu W altanie, przedstawiającego wytworne towarzystwo z epoki rokoka odpoczywające w ogrodzie w pełnym słońcu. W tej właśnie kompozycji, choć utrzymanej w historycznej stylizacji kostiumowej, wyzwolił się ze sztywnych zasad akademickiej konwencji, dochodząc w indywidualnych eksperymentach światłem do efektów bliskich malarstwu impresjonistycznemu.
  W latach 1880-1884 mieszkał i pracował w Warszawie, nawiązując współpracę z pozytywistycznym tygodnikiem „Wędrowiec” kierowanym przez Stanisława Witkiewicza i Antoniego Sygietyńskiego i zwracając się ku ideałom realizmu. Często podejmował temat warszawskiej biedoty, wykorzystując, podobnie jak francuscy impresjoniści, zapis fotograficzny. Poczynając od 1895 roku mieszkał niemal wyłącznie za granicą.
Obarczony chorobą nerwową zmarł w Rzymie.

  Katedra w Amalfi (1897-1899) pochodzi z późnego okresu twórczości Aleksandra Gierymskiego. Artysta przeciwstawił tutaj silne natężenie południowego słońca, rozpalającego barwy marmurów i wydobywające z precyzją koronkowe dekoracje katedry, obszarom zabudowy ogarniętych partią głębokiego cienia. Przy fontannie na Piazza Duomo widzimy kramy z kwiatami i odpoczywających w cieniu ludzi.
Realistyczne ujęcie architektury z fasadą katedry, wieżą zegarową i basztą na skale sugeruje wykonanie obrazu bezpośrednio w plenerze. Proces powstania obrazu był jednak długi. Gierymski rozpoczął malowanie we Włoszech, ale pracę ukończył dopiero po dwóch latach, podczas pobytu w Paryżu. Z lewej strony na dole obrazu znajduje się potwierdzająca ten fakt sygnatura: „A. GIERYMSKI 99”.

Autor dr Anna Myślińska