Nieznane projekty witraży Stefana Mrożewskiego

Niezrealizowany projekt witraża w nawie kościoła Matki Boskiej Jasnogórskiej w Los Angeles, ściana wschodnia. Fragment z przedstawieniem św. Jadwigi królowej
Stefan Mrożewski (1894 -1975)
Los Angeles 1956
Sygnowany
Ołówek, pastel, papier
50x92,7 cm (całość rysunku)
MNKi/GR/3941
 
 
   Wśród prac Stefana Mrożewskiego ofiarowanych w darze przez syna artysty Andrzeja wspólnie z żoną Janiną, znalazło się szereg projektów wystroju trzech kościołów w Kalifornii i Teksasie. Pochodzą one z początkowego okresu działalności artysty na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Najliczniejszą grupę stanowią nieznane wcześniej pastelowe szkice witraży do nawy kościoła pw. Matki Boskiej Jasnogórskiej w Los Angeles, zbudowanego przez polskiego architekta Jerzego Szeptyckiego w 1956 roku. Niezrealizowany projekt Stefana Mrożewskiego przewidywał wypełnienie kolorowymi witrażami całej powierzchni dwóch przeszklonych ścian, posiadających identyczne podziały na 10 pionowych pasów każda. Program ikonograficzny obejmował przedstawienie ośmiu świętych: siedmiu polskich oraz św. Franciszka z Asyżu, zaopatrzonych u dołu we wstęgi z imionami, ujętych frontalnie, w różnych pozach. Wśród nich znalazły się dwie osoby królewskiego pochodzenia, wyróżnione takimi atrybutami jak złote korony i podbite gronostajem płaszcze. Św. Jadwidze królowej usytuowanej na ścianie wschodniej nawy, towarzyszy tarcza herbowa z Orłem i Pogonią. W rękach trzyma model kościoła. Na przeciwległej ścianie zachodniej znajdował się wizerunek św. Kazimierza królewicza. Poprzez włączenie ich do programu wystroju kościoła podkreślono związek Korony z Litwą, na którym opierało się funkcjonowanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
   Tłem dla postaci miała być abstrakcyjna dekoracja scalająca całą kompozycję każdej ściany. Kilka wariantów projektu ukazuje nieregularne dynamiczne formy o łukowatych kształtach, płaskie plamy przypominające obłoki, oraz wijące się wstęgi, zróżnicowane pod względem koloru, z przewagą jasnych odcieni czerwieni, żółcieni i zieleni.
   Zrealizowane przez innego artystę – Paula Phillipsa, witraże w nawie kościoła Matki Boskiej Jasnogórskiej w Los Angeles, różniące się od propozycji Stefana Mrożewskiego, zostały podporządkowane ogólnej koncepcji architektonicznej Jerzego Szeptyckiego, polegającej na oszczędnym stosowaniu koloru, podkreśleniu rytmicznego pionowego podziału ścian na pasy z wizerunkami świętych, wypełnione jedynie surową geometryczną dekoracją złożoną z prostokątów. Program ikonograficzny, tak samo jak u Stefana Mrożewskiego, obejmował ośmiu świętych, liczbę polskich zmniejszono do trzech – występujących w jego szkicach: królowej Jadwigi, królewicza Kazimierza, Stanisława Kostki. Oprócz nich pozostał Franciszek z Asyżu, pozostali święci reprezentują kościół powszechny. W ten sposób połączono narodowe tradycje polskich emigrantów z uniwersalnym charakterem kultu religijnego.
   Uwzględniony w literaturze przedmiotu udział Stefana Mrożewskiego w pracach przy budowie kościoła w Los Angeles, obejmuje jedynie realizację polichromii na ścianie prezbiterium (obecnie nie zachowaną).Wykonane przez niego projekty witraży oraz inne szkice, świadczą o tym, że ich zakres mógł być o wiele większy. Wstępne opracowanie omówionych rysunków, stało się możliwe dzięki pomocy obecnego proboszcza świątyni ks. Rafała Dyguły TChr, który udostępnił aktualne zdjęcia wnętrza.
 
Św. Jadwiga królowa. Fragment witraża w nawie kościoła Matki Boskiej Jasnogórskiej w Los Angeles, ściana wschodnia.
Paul Phillips 1954 - 1956
 
 

Oprac. Marian Gucwa, kierownik Działu Rycin MNKi