Pokłon pasterzy (Noc)

Carl Heinrich Rahl (1779 - 1843)
według Antonio Correggio (1489 - 1534) przed 1843 r.
miedzioryt, papier
67,3 x 53,5cm
MNKi/GR/2659

Rycina stanowi miedziorytniczą reprodukcję jednego z najbardziej znanych obrazów Antonio Allegri zwanego Correggio (1489 - 1534), wybitnego przedstawiciela późnego renesansu włoskiego. Dzieło powstało około 1530 r. i trafiło później do Galerii Obrazów w Dreźnie, gdzie znajduje się obecnie. Jego twórca zdobył uznanie miłośników sztuki za rozwiązanie problemu światła, którego jedynym źródłem w scenie Bożego Narodzenia uczynił postać Dzieciątka Jezus, podkreślając w ten sposób wyjątkowy charakter tego wydarzenia. Autor miedziorytu próbował odtworzyć podobną grę światła w swojej pracy, nie osiągnął jednak w pełni zamierzonego efektu. Pokłon pasterzy odbywa się w pogrążonej w mroku stajence ulokowanej w ruinach kamiennej budowli, z której pozostał fragment muru z kolumną wyznaczającą oś całej kompozycji. Takie przedstawienie nawiązuje symbolicznie do kościoła Starego Testamentu. W kręgu mocnego jaskrawego światła otaczającego leżące na słomie w żłobie Dzieciątko znalazła się pochylona nad nim Maria. Jego blaski padają na grupę pasterzy uchwyconych w dynamicznych skręconych pozach, wydobywając z mroku ich twarze i ręce, towarzysząca im kobieta zasłania oczy otwartą dłonią. Promieniujące od małego Jezusa światło obejmuje unoszące się w obłokach anioły towarzyszące całemu wydarzeniu zgodnie z biblijnym przekazem (Ewangelia według św. Łukasza 2, 8-14). Za postacią Marii widać pogrążonego w półmroku Józefa trzymającego za uzdę osła. Z wnętrza stajenki otwiera się daleki widok na pasmo skalistych wzgórz, nad którymi rozciąga się jaśniejsze niebo. Carl Heinrich Rahl, tworząc miedzioryt Pokłon pasterzy nie musiał korzystać z oryginalnego dzieła Correggio, zamiast niego mógł posłużyć się kopią wykonaną przez innego artystę. Takim pierwowzorem była zapewne rycina pochodząca z monumentalnej publikacji obejmującej sto graficznych reprodukcji najcenniejszych obrazów znajdujących się w Królewskiej Galerii w Dreźnie wydanych w dwóch tomach (w latach 1753 i 1757). W tomie 2 oznaczona numerem 1 znalazła się akwaforta zatytułowana „Noc” Antonio Allegri zwanego Correggio, zaopatrzona w podpis w językach francuskim i hiszpańskim, wykonana przez działającego w Paryżu rytownika i wydawcę Pierre Louis Surugue (1716 - 1772). Porównując ją z późniejszym o kilkadziesiąt lat miedziorytem Carla Heinricha Rahla, pomimo odmiennej techniki, możemy odnaleźć jedynie kilka drobnych różnic, w rysunku detali oraz w sposobie rozwiązania partii nieba na dalekim planie.

Oprac. Marian Gucwa