Paganini

Felicjan Szczęsny-Kowarski (1890-1948)
1923,
olej płótno,
232 x 145 cm
MNKi/W/280

Jeden z najbardziej znanych i publikowanych obrazów XX wieku w zbiorach MNKi, prezentowany od dziesięcioleci w stałej galerii Muzeum. Formistyczny obraz artysty, łączący - jak sam formizm - elementy kilku awangardowych kierunków w sztuce europejskiej, zupełnie nowych na polskim gruncie – kubizmu, ekspresjonizmu, futuryzmu. Zamaszyste formy, odważna, żywa nielokalna czyli nierealistyczna kolorystyka, przerysowane anatomia modeli i kształty obiektów. Temat nadający się do tak energicznej formalnie interpretacji dzięki Paganiniemu (1782-1840) – niezwykłemu muzykowi, który czarował czy wręcz hipnotyzował tłumy, od elity po masy, w trakcie swoich nowatorskich występów (poza sceną był zupełnie nieciekawy, nawet odstręczający). Skrzypek i kompozytor Niccolò Paganini był wielokrotnie malowany. Nie wiadomo czy Kowarski znał słynny, romantycznie ciężki i nastrojowy obraz z 1831 Eugène’a Delacroix, który uwielbiał kompozytora, (obecnie w The Phillips Collection w Waszyngtonie), w bardzo podobnym ujęciu modela, ale jakże inaczej malowany – minęło stulecie, fascynacja muzyką Włocha pozostała, ale styl i możliwość jego wyrażania bardzo się zmieniły. Tak jak Paganini, był znany ze swoich wariacji, również obraz Kowarskiego jest autorską wariacją na znany i lubiany w historii sztuki temat.

Felicjan Szczęsny Kowarski (1890-1948)
Studiował w Odessie i Petersburgu (dyplom 1918), od 1923 profesor krakowskiej ASP, od 1930 w ASP warszawskiej, jeden z najbardziej cenionych nauczycieli, specjalizujący się w malarstwie monumentalnym i dekoracyjnym (plafony – Wawel, mozaiki, wystawy światowe, większość nie zachowana). Członek grup Rytm, Jednoróg, Pryzmat. Tworzył pod wpływem modernizmu rosyjskiego, włoskiego renesansu i międzywojnia, francuskiego romantyzmu i realizmu; wierzył w sztukę zaangażowaną ideowo, wywarł wpływ na polski socrealizm (znany obraz Proletariatczycy z 1948, w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie).

Oprac. Iwona Rajkowska