Medal: Józef Piłsudski

Józef Aumiller (1892-1963)
Polska, 1930
Mennica Państwowa w Warszawie
Brąz
Śr. 55 mm
Dar Ludwika Domonia
MNKi/H/2775

Marszałek Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Warszawie. Wywołało to narodową żałobę, przeżywaną pomimo głębokich różnic politycznych, dzielących społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Skala wydarzeń związanych z pogrzebem nie miała sobie równych w międzywojennej Polsce. Podjęto również szereg inicjatyw, które w sposób szczególny wyróżniły miejsca związane z osobą Józefa Piłsudskiego i wpłynęły na ugruntowanie pamięci o człowieku, który... Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Tymi słowami żegnał marszałka prezydent Ignacy Mościcki. Do zaplanowanych przedsięwzięć należała budowa Kopca na krakowskim Sowińcu oraz powstanie Sanktuarium w Kielcach. Rada Miejska Krakowa podjęła w 1934 roku decyzję o wzniesieniu Kopca Niepodległości im. Józefa Piłsudskiego. Nawiązano w ten sposób do wyjątkowej tradycji – w dawnej stolicy istniały już kopce: Kraka, Wandy i Kościuszki. Pogrzeb marszałka na Wawelu w 1935 roku nadał tej idei dodatkowy wymiar. Uroczyste składanie ziemi z pobojowisk powstań narodowych, walk Legionów Polskich czy innych, szczególnych miejsc stało się manifestacją patriotyzmu. Powstał w ten sposób wyjątkowy pomnik – Mogiła Mogił. Prace trwały od 6 sierpnia 1934 do 9 lipca 1937 roku. Na Sowiniec przybywały delegacje krajowe i zagraniczne, m.in. z Węgier, Japonii, Stanów Zjednoczonych.

Sanktuarium w Kielcach zlokalizowano w miejscu szczególnym – siedzibie kwatery głównej komendanta z 1914 roku w dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich. W okresie międzywojennym gmach mieścił biura Urzędu Wojewódzkiego, a pomysłodawcą przedsięwzięcia był wojewoda kielecki Władysław Dziadosz. Uroczyste otwarcie odbyło się 2 października 1938 roku. Po okresie wojennej i powojennej dewastacji, Sanktuarium zostało zrekonstruowane staraniem Muzeum Narodowego w Kielcach. Stanowi obecnie część wystawy stałej.

Autorem prezentowanego eksponatu był Józef Aumiller – rzeźbiarz, medalier, projektant znaczków pocztowych. W latach 1925-1939 pełnił funkcję kierownika artystycznego Mennicy Państwowej w Warszawie. Obiekt upamiętniał 10. rocznicę wejścia w życie zawieszenia broni podczas wojny polsko-bolszewickiej w dniu 18 października 1920 roku. Następstwem tego wydarzenia był pokój zawarty w Rydze 18 marca 1921 roku. Awers medalu z zawieszką przedstawia popiersie Józefa Piłsudskiego w lewym profilu. W otoku napis: MARSZAŁEK JÓZEF PIŁSUDSKI oraz herb Kościesza – od roku 1925 znak Mennicy Państwowej. Jego odmianą pieczętowali się również Piłsudscy.

Oprac. Paweł Grzesik