Krzyż Orderu Odrodzenia Polski, kl. IV

Krzyż Orderu Odrodzenia Polski, kl. IV

Ustawa z dnia 4 lutego 1921 r. o ustanowieniu Orderu „Odrodzenia Polski” informowała, że wprowadza się odznaczenie w celu nagrodzenia zasług, położonych w służbie dla Państwa i społeczeństwa. Artykuł 2 stanowił: Zasadniczemi odznakami orderu „Odrodzenia Polski” są:

1. krzyż orderowy czteroramienny, pokryty białą emalią ze złotemi krawędziami; w środku krzyża na czerwonem tle biały orzeł ustawowego wzoru w otoku błękitno-emaliowanym, napis złotemi literami: „Polonia Restituta”; odwrotna strona krzyża złocista, gładka, bez emalii, w środku na czerwono-emaliowanem polu data 1918;
2. gwiazda orderowa srebrna ośmioramienna, w środku gwiazdy pokryty białą emalią monogram RP, w otoku błękitno-emaliowanym napis „Polonia Restituta”;
3. wstęga orderowa z ponsowej mory jedwabnej z białemi prążkami wzdłuż brzegów.

Orderem „Odrodzenia Polski” wyróżniano obywateli, którzy zasłużyli się m.in. wybitnymi osiągnięciami w zakresie nauki, sztuki i kultury, bezpłatnym wykonywaniem obowiązków publicznych z pożytkiem dla kraju, czynami męstwa i odwagi, działalnością filantropijną czy minimum dziesięcioletnią nieskazitelną pracą w urzędach państwowych, cywilnych, wojskowych, samorządowych lub społecznych. Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczącym Kapituły był Naczelnik Państwa. Kandydatów na kawalerów orderu przedstawiała Rada Ministrów.

Ustawa z 28 kwietnia 1922 r. wprowadzała zmiany do powyższych przepisów i stanowiła, że order „Odrodzenia Polski” dzieli się na pięć klas. W zbiorach kolekcji historycznej Muzeum Narodowego w Kielcach znajduje się Krzyż Orderu Odrodzenia Polski klasy IV. Przepisy precyzowały: w klasie IV krzyż mały, przypięty do lewej piersi na wstędze wąskiej, na wstędze rozetka, upięta z tejże wstążki. Osoba wyróżniona tego typu odznaczeniem nosiła tytuł Kawalera Krzyża Oficerskiego orderu „Odrodzenia Polski”. Odznakę taką należało nosić podczas wystąpień oficjalnych na fraku, mundurze, stroju narodowym (szlacheckim) lub ludowym. Jeśli uroczystość odbywała się w porze dnia, która wykluczała frak, Kawalerowie Orderu zobowiązani byli nosić rozetki (kokardki), chyba że występowali w mundurze, stroju narodowym lub ludowym.

Prezentowany krzyż został nadany Tadeuszowi Szymonowi Włoszkowi – weteranowi powstania styczniowego, regionaliście i pierwszemu kustoszowi Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach, z którego wywodzi się obecne Muzeum Narodowe.

Order znajduje się w małym czerwonym etui, wyłożonym kremową satyną i aksamitem. Na wieczku widnieje złoty orzeł w podwójnym okręgu z napisem POLONIA RESTITUTA.

Oprac. Paweł Grzesik