Obiekt tygodnia
List Stefana Żeromskiego do doktora Aleksandra Januszkowskiego
List Stefana Żeromskiego do doktora Aleksandra Januszkowskiego
Warszawa, 24.12.1921 r.
rękopis, papier listowy, atrament czarny
16,7 x 13,2 cm
MNKi/Ż/61
Stefan Żeromski, jako osoba nieciesząca się dobrym zdrowiem, zmuszony był pozostawać w bliskim kontakcie z lekarzami. Znajomości te znalazły swoje odzwierciedlenie w zachowanej do dziś korespondencji. W zbiorach Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego znajduje się jeden spośród takich listów. Został napisany w roku 1921, a jego adresatem był Aleksander Januszkowski, lekarz zamieszkały wówczas w Zakopanem. Rodzina Żeromskich nie kontaktowała się z doktorem Januszkowskim zbyt często, znane są tylko dwa listy Stefana Żeromskiego kierowane do niego. Córka pisarza, Monika Żeromska, przyznała, że relacje Żeromskich i Januszkowskiego były raczej luźne, bez szczególnej zażyłości.
Doktor pochodził z Borysowa na Białorusi. Kształcił się w gimnazjum w Brześciu Litewskim, a medycynę ukończył na Uniwersytecie w Kijowie. Do Zakopanego przeprowadził się w roku 1904. Początkowo pracował w tamtejszym Domu Zdrowia, później objął posadę asystenta w sanatorium, a już jako doświadczony lekarz prowadził wolną praktykę.
List będący w zbiorach muzeum został napisany na obu stronach pojedynczego arkusika. Co ciekawe, Żeromski nie prosi o konsultacje czy pomoc w walce z chorobą. Nadawca kieruje do Januszkowskiego dość błahą prośbę o odnalezienie na strychu willi nart, które pozostały po zmarłym dwa lata wcześniej synu pisarza, Adasiu. Stefan Żeromski pragnął przekazać owe narty Hannie Mortkowiczównie, córce Jakuba Mortkowicza – wydawcy jego dzieł.
Literat wspomina w liście opiekę doktora Januszkowskiego: nie jestem zdrów tutej w Warszawie i często wspominam Szanownego Pana Doktora jako ostatnią instancję w rzeczach życia i śmierci. Niestety, odległość dzieląca Warszawę i Zakopane skutecznie uniemożliwiła częstsze konsultacje, chociaż należy pamiętać, że wspomnienie medycznych talentów Januszkowskiego można uznać za kurtuazję. W stolicy nie brakowało bowiem kompetentnych lekarzy. Z drugiej strony, inny zachowany do dziś list pisarza do doktora dotyczy właśnie interwencji medycznej, przez co można domniemywać, że Stefan Żeromski jednak wysoko cenił wiedzę i umiejętności doktora Januszkowskiego.
List został napisany czarnym atramentem, na karteczce o wymiarach 16,7 x 13,2 cm. Pismo jest pochylone w prawą stronę, mniej czytelne niż zazwyczaj.
Opracował: Tomasz Majta
Bibliografia:
Z. J. Adamczyk, Kilka rozproszonych listów Stefana Żeromskiego, „Przegląd humanistyczny” 1973, t. 17, nr 5, s. 159–163.
Stefan Żeromski. Kalendarz życia i twórczości, oprac. S. Eile i S. Kasztelowicz, Kraków 1976.
K. Zapałowa, Listy Stefana Żeromskiego w zbiorach kieleckiego muzeum, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1984, t. XIII, s. 273–291.