Świadectwo szkolne Stefana Żeromskiego

Kieleckaja Mużskaja Gimnazja
Kielce, 1880
technika: druk, rękopis
papier, druk czarny, atrament czarny
wys. 17,3 cm, szer. 11,2 cm
MNKi/Ż/84

Wszyscy uczniowie na koniec każdego roku szkolnego otrzymują świadectwo, mówiące o ich postępach w nauce. Tak też w roku 1880 szesnastoletni Stefan Żeromski otrzymał świadectwo ukończenia klasy trzeciej i uzyskał tym samym promocję do klasy czwartej. W zbiorach Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego znajduje się oryginał tego dokumentu. Jest on napisany w języku rosyjskim, część wydrukowana, część wypełniona ręcznie czarnym atramentem. Na świadectwie pisarza znajdują się oceny cząstkowe z czterech kwartałów nauczania oraz średnia ocen.

Nauka w gimnazjum trwała dziewięć lat. Stefan Żeromski uczył się religii, języka rosyjskiego, łaciny, greki, matematyki, geografii, historii, języka niemieckiego i języka polskiego. Najwięcej godzin młody Żeromski spędzał ucząc się matematyki, rosyjskiego i języków klasycznych. Język polski był przedmiotem nieobowiązkowym, na który poświęcano jedynie jedną godzinę w tygodniu. Przy czym, jak sam Żeromski pisze w Dziennikach, profesor mógł wykładać literaturę polską tylko w języku rosyjskim.

Ze wszystkich wymienionych przedmiotów, jak i egzaminu końcowego, uzyskał oceny pozytywne. Dodatkowo na cenzurce oceniony został stosunek ucznia do obowiązków szkolnych, czyli uwaga, pracowitość i zachowanie. W dolnej części znajduje się także wykaz godzin opuszczonych przez Żeromskiego w poszczególnych kwartałach. W prawym dolnym rogu widoczne są podpisy ojca – Wincentego Żeromskiego, będące potwierdzeniem każdorazowego zapoznania się z ocenami kwartalnymi syna.

Kiedy młody Stefan uczęszczał do szkoły, Polska znajdowała się pod zaborami, a Kielce i okolice trafiły pod wpływy Cesarstwa Rosyjskiego. Stąd też językiem urzędowym był rosyjski. W latach 1874–1886 zjawisko rusyfikacji wyraźnie zaostrzyło się, co utrudniało, i tak już niełatwy, proces zdobywania wykształcenia. W takich warunkach przyszło zdobywać wiedzę młodemu Stefanowi Żeromskiemu.

Opracowała: Dorota Frania

Bibliografia:

Stefan Żeromski. Kalendarz życia i twórczości, oprac. S. Eile, S. Kasztelowicz, Kraków 1976.

Zapałowa K., Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego. Przewodnik, Kielce 1996.

Żeromski S., Dzienniki, t. 1, oprac. J. Kądziela, Warszawa 1953.