Pejzaż włoski

Obraz był darem malarza dla Henryka Józefa Sienkiewicza – syna autora Trylogii. Pisarz kilka razy gościł w rzymskiej willi Siemiradzkiego. Artysta początkowo mieszkał i pracował przy via Sistina.
Z czasem stać go było na wybudowanie własnej willi na via Gaeta, skąd rozciągał się piękny widok na Wieczne Miasto. Jego dom stał się ośrodkiem polskiej kultury. Poza Sienkiewiczem bywali w nim m.in. Ignacy Jan Paderewski oraz Franciszek Liszt.

Siemiradzki był przewodnikiem Sienkiewicza po stolicy Włoch przed napisaniem powieści Quo vadis – to on pokazał przyszłemu nobliście kapliczkę przy via Appia, gdzie  według legendy, Chrystus objawił się uciekającemu z Rzymu apostołowi Piotrowi: „Wtedy to powziąłem myśl napisania powieści z owej epoki i mogłem ją urzeczywistnić dzięki znajomości początków Kościoła” – twierdził Sienkiewicz.

Obraz prezentuje nieco zaniedbany, piętrowy dom, nakryty dwuspadowym dachem, z zewnętrznymi schodami na piętro i z parterową przybudówką, przy której rośnie pozbawione liści drzewo. Na środku podwórka znajduje się kolejne, znacznie wyższe i grubsze drzewo, obok którego ustawiony jest prostokątny stół. Siedzi przy nim odwrócony tyłem i czytający coś mężczyzna. W rękach trzyma białą kartkę. Ubrany jest w brązowe palto i kapelusz. Spod palta wystaje mu biały kołnierzyk koszuli. Na obrazie przeważa szaro-brązowa kolorystyka z wyjątkiem nasłonecznionych, jasnokremowych partii budynku i czystego błękitu nieba.

Sugestywna i barwna wizja antyku na płótnach Siemiradzkiego zainspirowała Sienkiewicza do zainteresowania się starożytnym Rzymem. Sporna jest natomiast kwestia wzajemnego wpływu Quo vadis i Dirce chrześcijańskiej, obrazu nad którym malarz pracował już w 1893 roku, a ukończył w roku 1897, a więc po wydaniu powieści. Prawdopodobnie obaj artyści, tworząc niezależnie sceny z bykiem, oparli się na motywach książki Ernesta Renana Antychryst. Pisarz mógł też inspirować się rzeźbą Byk farnezyjski, którą widział w 1886 roku w Muzeum Narodowym w Neapolu, a której kopia znajduje się w zbiorach Pałacyku
w Oblęgorku.

Oprac. Łukasz Wojtczak

Bibliografia

Gorzelak M., Henryk Sienkiewicz i przyjaciele malarze, [w:] Oblęgorek w stulecie Daru Narodowego dla Henryka Sienkiewicza, red. M. Maćkowska, E. Postoła, Kielce 2000, s. 65–­82.

Kowalska-Lasek A., Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Katalog zbiorów, Kielce 2016.

Ryszkiewicz A., Siemiradzki Henryk Hektor (1843-1902), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 37, Kraków 1996, s. 48–52.