Nasi artyści słuchający śpiewu niewidomej Włoszki (Cyganeria)

Konstanty Mańkowski (1861-1897)

Obraz Konstantego Mańkowskiego przedstawia wnętrze włoskiej austerii, w której, przy stolikach, siedzą goście – polscy artyści. Z lewej strony widać trzech mężczyzn. Pierwszy,  z dużą brodą, w kapeluszu, ma przysłonięte oczy. Być może jest to malarz Leon Wyczółkowski. Za nim, z charakterystyczną bródką, także ubrany w kapelusz, siedzi palący fajkę Henryk Sienkiewicz. Trzeci, najmłodszy z mężczyzn, odwrócony jest przodem, ma ciemne włosy, a ubrany jest w białą koszulę i czarny krawat. Na stole, przykrytym białym obrusem, stoi karafka oraz szklanka. Przed stolikiem, na pustym krześle, leżą niechlujnie ułożona płaszcze.

Po prawej stronie obrazu stoi śpiewająca mała dziewczynka z dużym parasolem w ręku. Towarzyszy jej młoda dziewczyna grająca na harmonii. Obie w chustach z frędzlami. W głębi obrazu, za arkadą, siedzi przytulona do siebie para – brodaty mężczyzna w kapeluszu (prawdopodobnie malarz Henryk Siemiradzki) i kobieta w kapeluszu zwrócona profilem.

Bliżej, przed arkadą, przy stoliku, siedzi zwrócony przodem brodaty mężczyzna w kapeluszu, nad którym, na ścianie, znajduje się portret włoskiego króla Wiktora Emanuela. Według jednej z wersji jest to sam autor dzieła – Konstanty Mańkowski.

Obraz jest niemal monochromatyczny – utrzymany w kolorystyce brązowo-szaro-białej. Powstał prawdopodobnie w 1894 r. i stanowi scenkę z wycieczki polskich artystów do Włoch. 

Konstanty Mańkowski był malarzem realistą. Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1874-1880, a następnie od 1880 do 1884 r. w Wiedniu u Hansa Makarta. Naukę kontynuował w latach 1885-1888 w pracowni mistrza Jana Matejki. Malował portrety, pejzaże, sceny rodzajowe i religijne. W 1892 r. zaprojektował kurtynę dla Teatru Miejskiego w Krakowie, a w roku 1896 był jednym z autorów „Panoramy Tatr”. Wystawiał w TPST w Krakowie, TZSP w Warszawie i TPSP we Lwowie. Miał też wystawy w Wiedniu, Berlinie i Paryżu.

Z Sienkiewiczem łączyły malarza bliskie relacje, autor obrazu korzystał m.in. w latach 1889-1891 ze stypendium im. Marii z Szetkiewiczów, ufundowanego przez autora Trylogii dla artystów borykających się z gruźlicą.  

Bibliografia:

Kowalska-Lasek A., „Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Katalog zbiorów”, Kielce 2016.

„Słownik Artystów Polskich i obcych w Polsce działających”, t. V, Warszawa 1993, s. 336-337. 

 „Tygodnik Illustrowany” 1902, nr 2, s. 35.