Droga

Droga, 1965,

To grubo-impastowa praca z ostatniego okresu twórczości malarza w czasach dominacji ciepłej taszystowskiej abstrakcji w sztuce polskiej.

„Oczy (...) chciałoby się od razu rzec – służą do rozkoszy patrzenia. (...) Czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, błękitny, indygo oraz fioletowy. Nie ma w przyrodzie innych kolorów i nie ma kolorów gdzie indziej prócz w świetle. (...) Malarze, nie macie farb pod ręką? Redukujcie paletę!

Dzieło sztuki nie jest kaprysem człowieka, dziełem fantazji lub gustu, ale świadectwem życia. (...) Kontrasty organizują sztukę, donoszą krew i życie do wszystkich jej cząstek i cząsteczek, stwarzają wzajemne zależności tych cząsteczek, ciągłe napięcie wśród nich aż do najdalszych zakamarków.

Malarstwo bowiem jest przede wszystkim domeną oka.”

(J. Cybis, Notatki o malarstwie, „Sztuka” 1984, nr 1 s. 52–56, nr 2/3, s. 81–87; O Janie Cybisie (Z Hanną Rudzką-Cybisową ..., „Sztuka” 1988, nr 4, s.13–17.)

Jan Cybis (1897–1972)

Studiował na Uniwersytecie Pruskim im. Fryderyka Wilhelma (prawo), w Akademie fur Kunst und Kunstgewerbe we Wrocławiu u Otto Mullera. W latach 1919–1921 kształcił się na  ASP w Krakowie u Józefa Mehoffera, Ignacego Pieńkowskiego i Józefa Pankiewicza (dyplom 1926). Odbył wiele podróży po Europie, długi czas spędził w Paryżu. Członek Komitetu Paryskiego (K.P., Kapiści), teoretyk grupy, dobrze i dużo pisujący o sztuce (autor Dzienników). Wieloletni wykładowca na ASP w Warszawie, autor polichromii na Starym Mieście w Lublinie, tłumacz na język polski Mistrzów dawnych Eugène’a Fromentina. Od 1972 roku przyznawana jest w Polsce bardzo prestiżowa i ceniona przez artystów nagroda malarska im. Jana Cybisa. W 1997 Galeria Zachęta w Warszawie przygotowała wielką retrospektywę malarza.

Bibl.: Oborny A., Nabytki artystyczne w latach 1985–1986. Dział Malarstwa i Rzeźby, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1992, t.16, s. 320; Rajkowska I., Współczesne malarstwo polskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach / The Polish Contemporary Painting at the National Museum in Kielce, Kielce 2007, poz. kat. 40, s. 96–97, il. kol.

Wyst.: Stała galeria MNKi od 2019. Czasowe: Jan Cybis. Retrospektywa, Zachęta Warszawa 1997/1998; Współczesne malarstwo polskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, MNKi 1998/1999.

Opracowanie Iwona Rajkowska