Głowa dziewczyny - Flora

Projekt Henryk Hochman (1881–1943), Skawińskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych
1910–1917
wys. 29 cm, podstawa 22,5 x 17,1 cm
fajans szkliwiony
Dar Marii i Jerzego Łosiów
Sygnatury:
Wewnątrz od spodu ciemnoszara podszkliwna swastyka,
niżej w półkolu napis SKAWINA;
na brzegu wyciśnięta sygnatura rzeźbiarza: H. Hochman

Białe popiersie młodej kobiety. Odchylona do tyłu głowa z długimi, falującymi, zaczesanymi do tyłu luźnymi puklami włosów spływającymi na kark i ramiona z wpiętymi w nie na różnych długościach pojedynczymi kwiatami. Twarz kształtna, pociągła; łuki brwiowe wysokie, pod półprzymkniętymi powiekami oczy bez opracowanej gałki, nos mały, lekko zadarty, usta pełne.

     W położonej nieopodal Krakowa Skawinie w 1909 roku powstały jako spółka akcyjna dr. Arnolda Ehrenpreisa, dr. Ludwika Merza oraz inż. Henryka Frankla Skawińskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych. Produkcja ruszyła już w następnym roku, a od 1917 uruchomiono dodatkowo dział fajansów. Wytwórnia produkowała głównie popularny fajans użytkowy, jak: miski, kubki i talerze na potrzeby miejscowej ludności. W zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach przechowywanych jest dziesięć zabytków, które powstały w tej wytwórni, w tym popiersie młodej kobiety zatytułowane Flora zrealizowane według projektu Henryka Hochmana. Rzeźba, odlana w fajansie szkliwionym bezbarwnie, ma analogię w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Inna wersja Flory, ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie, posiada niezbyt szczęśliwie zastosowaną polichromię i jest sygnowana przez Hochmana i Henrykę Kernerównę, co wskazuje na jej udział w wykonaniu malatury. Na wystawie kobierców i ceramiki urządzonej przez Muzeum Narodowe w Krakowie w roku 1934 w Pałacu Sztuki Hochman wystawił inną wersję Flory, o większych wymiarach (wys. 36 cm), wykonaną również w fajansie polichromowanym.
     Henryk (Heschel) Hochman (1881–1943), artysta urodzony w Lublinie, edukację artystyczną rozpoczął w Warszawie w pracowni Pawła Rozena, następnie studiował rzeźbę na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1900–1906) i w Paryżu w pracowni Auguste'a Rodina. Po powrocie do Polski zamieszkał w Krakowie, a następnie przeniósł się do Tarnowa. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” oraz Stowarzyszenia „Rzeźba". Hochman był uczniem i przyjacielem Konstantego Laszczki. Przyjaźnił się też z malarzem Julianem Fałatem, u którego bywał gościem w Bystrej Śląskiej. Tworzył rzeźby w alabastrze, marmurze, brązie, fajansie i innych rodzajach ceramiki. W jego twórczości dominowały portrety (Juliana Fałata, Olgi Boznańskiej, Adama Mickiewicza) choć sięgał także do tematów symbolicznych (Żyd Wieczny Tułacz, Marzenie). Jest autorem płaskorzeźby Przyjęcie Żydów do Polski umieszczonej w 1911 roku na północnej elewacji dawnego ratusza kazimierskiego.
Większość jego prac zaginęła lub została zniszczona w czasie II wojny światowej. On sam, najpierw umieszczony w getcie w Bochni, zginął w 1943 roku rozstrzelany przez hitlerowców.

Oprac. Magdalena Śniegulska-Gomuła

Literatura:
Katalog wystawy kobierców mahometańskich, ceramiki azjatyckiej i europejskiej urządzonej w Muzeum Narodowem w Krakowie, Kraków 1934, s. 117.
Kołodziejowa B., Ceramika krakowska I poł. XX w., „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku” 1991, t. 14, s. 121–158.
Kostuch B., Ceramika z pierwszej połowy XX wieku w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2001.