Do Stanisława Małachowskiego

Do Stanisława Małachowskiego referendarza koronnego
o przyszłym seymie Anonyma listów kilka,
Kołłątaj Hugo, Lwów 1788
MNKi/MBM/933

W tym roku mija 270. rocznica urodzin księdza Hugona Kołłątaja (1750–1812), polskiego pisarza, reformatora szkolnictwa, polityka, jednego z twórców Konstytucji 3 Maja. 

Do Stanisława Małachowskiego referendarza koronnego o przyszłym seymie Anonyma listów kilka, Kołłątaj Hugo

Opisywany starodruk jest jednym z najważniejszych dzieł w jego dorobku. Składają się na niego listy do marszałka Sejmu Czteroletniego w 1788 roku Stanisława Małachowskiego (1736–1809), w których przedstawił swój program polityczny dotyczący Polski.

Były to projekty reform organów centralnych państwa oraz próba pozyskania zwolenników dla swoich teorii. W listach nakreślił m.in. wizję przebudowy instytucji społecznych i państwowych, gdzie ustrój społeczny winien być oparty na własności szlachty i wolności osobistej chłopów. 

Książka została wydana przez Michała Grölla (1722–1798), wydawcę i drukarza, specjalizującego się w wydawaniu dzieł literackich i naukowych wybitnych pisarzy polskich, jak również przekładów dzieł pisarzy zachodnioeuropejskich. Drukowane przez niego wydawnictwa odznaczały się starannością i wysokim poziomem estetycznym. 

Wydawnictwo posiada kilka znaków własnościowych w postaci odręcznych wpisów i pieczątek stanowiących cenne źródło wiedzy o jego wcześniejszych właścicielach.

Na wyklejce przedniej okładki napis „Z Księgozbioru Wincentego Narbutta” oraz pieczątka „Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Oddział Kielecki”, 408. Według inwentarza PTK wydawnictwo pozyskano w 1918 roku. 

Wincenty Narbutt (1812–1883), historyk, długoletni pracownik Archiwum Akt Dawnych Trybunału W.X. Litewskiego w Wilnie, paleograf języków słowiańskich.

Na stronie tytułowej znajduje się owalna pieczątka „Biblioteka X. J. Biergiela”.

Józef Biergiel (1819–1885), duchowny w kościele reformowanym, nauczyciel religii ewangelickiej, bibliofil. Jego księgozbiór tworzyły głównie druki związane z historią reformacji w Polsce.  

Na odwrocie karty tytułowej pieczęć owalna z napisem w otoku „Ex libris Sigismundi Comitis Pusłowski”. W środku herb hrabiego Pusłowskiego – Szeliga, który okala łacińska sentencja „Pro cruce et arma”.

Do Stanisława Małachowskiego referendarza koronnego o przyszłym seymie Anonyma listów kilka, Kołłątaj Hugo

Zygmunt Pusłowski (1848–1913), ziemianin, właściciel licznych dóbr m.in.  Czarkowy (gubernia kielecka), kolekcjoner, mecenas sztuki, bibliofil.

Literatura

1. Bazydło J., Biergiel Julian, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, Lublin 1985.
2. Gröll Michał, w: Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971.
3. Kresowe potyczki z genealogią. O Narbutowiczach, www.mm.pl/~wms/narbutowicz.html.
4. Rostworowski E., Pusłowski Zygmunt, w: Polski słownik biograficzny, t. 29, Wrocław 1986.
   
   

Oprac. Bogusława Skrzypczak