Henryk Sienkiewicz z Henrykiem Siemiradzkim

Henryk Sienkiewicz z Henrykiem Siemiradzkim 
Zakład Fotograficzny B. Wilkoszewski/Łódź
1901
fotografia, druk, papier fotograficzny, karton
MNKi/S/1028

28 września 1901 roku w Łodzi miało miejsce uroczyste otwarcie Teatru Wielkiego. Nowo powstały gmach teatru z piękną neorenesansową fasadą i największą na ziemiach polskich widownią, mieszczącą 1250 osób, wzbudzał ciekawość. Uroczystość otwarcia placówki uświetniło swoją obecnością wielu znanych artystów, a wśród nich Henryk Siemiradzki i Henryk Sienkiewicz. Jak się później okazało, było to ostatnie spotkanie przyjaciół przed śmiercią twórcy Pochodni Nerona. Malarz zmarł 23 sierpnia 1902 roku, ale poważne symptomy choroby nowotworowej gardła miał już od roku 1901. Pamiątką po tym spotkaniu jest zachowana w zbiorach Pałacyku w Oblęgorku wspólna fotografia wykonana w Zakładzie Fotograficznym Bronisława Wilkoszewskiego, znanego jako „łódzki Canaletto”. Co ciekawe, w latach 1878–1888 Wilkoszewski prowadził wspólnie z Józefem Grodzickim zakład fotograficzny w Kielcach. Zmarł w czerwcu 1901 roku, a więc na trzy miesiące przed wizytą Sienkiewicza i Siemiradzkiego. Łódzki zakład prowadziła wówczas jego żona.

Malarza i pisarza łączyło bardzo wiele, ale przede wszystkim zamiłowanie do antyku. Siemiradzki od 1872 roku mieszkał w Rzymie i to on pokazał autorowi Quo vadis najważniejsze zabytki Wiecznego Miasta, w tym słynną kapliczkę przy drodze appijskiej, wybudowaną w miejscu, gdzie według legendy uciekającemu z Rzymu św. Piotrowi ukazał się Chrystus. Od nazwy kapliczki Sienkiewicz zaczerpnął tytuł swojej epopei z czasów Nerona. Malarz pomógł ponadto autorowi W pustyni i w puszczy uzyskać listy polecające od władz włoskich i brytyjskich przed wyprawą do Afryki w 1890 roku. Motyw męczeństwa w twórczości obu artystów doprowadził również do konfliktu. Spór dotyczył powieści Quo vadis i płótna Siemiradzkiego Dirce chrześcijańska. Chodziło o to, kto pierwszy stworzył, a kto tylko inspirował się słynną sceną cyrkową, w której w głównej roli występuje kobieta przywiązana do pleców byka, mająca zginąć na rzymskiej arenie. Prawdopodobnie obaj twórcy czerpali główne motywy do swoich dzieł z książki Antychryst Ernesta Renana z 1873 roku, który sam opierał się o Roczniki Tacyta, dzieła Swetoniusza, Kasjusza Diona i innych. 

W Oblęgorku znajduje się obraz Siemiradzkiego Pejzaż włoski z około 1902 roku, podarowany synowi pisarza. Sienkiewicz posiadał w swej kolekcji również Kapliczkę „Quo vadis” i Elegię. Oba dzieła były darami jubileuszowymi i znajdowały się w Oblęgorku, ale zostały sprzedane podczas okupacji. 

Czarno-biała fotografia przedstawia dwóch mężczyzn ujętych w popiersiu, en face. Malarz ma na sobie czarny, dwurzędowy surdut i czarny krawat z jasną spinką. Na guzik surduta ma założone binokle. Sienkiewicz ubrany jest w czarną marynarkę, białą koszulę z kołnierzykiem, kamizelkę i muszkę. Zdjęcie naklejono na firmowy, kremowy karton z ozdobną fakturą. W jego prawym dolnym rogu widnieje nazwa zakładu fotograficznego.

Oprac. Łukasz Wojtczak