Grocik krzemienny

Miejsce pochodzenia: Brzegi, pow. jędrzejowski
Chronologia: neolit / kultura ceramiki sznurowej
Surowiec: krzemień czekoladowy
Wymiary: dł. 1,5 cm; szer. 1,4 cm; gr. 0,2 cm

MNKi/A/28/4

Grocik krzemienny, pochodzący z miejscowości Brzegi, pow. jędrzejowski, posiada formę sercowatą z nieznacznie wklęsłymi bokami oraz silnie wciętą podstawą. Jest wykonany z krzemienia czekoladowego, a jego powierzchnie pokrywa słabo rozwinięta biała patyna pochodzenia podepozycyjnego. Na krawędziach widoczny jest półstromy retusz formujący boki oraz podstawę. Tego typu zabytki dzięki swojej formie nazywane są grocikami sercowatymi.

Sercowate grociki strzał posiadają szeroką chronologię. Najmłodsze formy pojawiają się w okresie eneolitu, a ich wykorzystywanie trwa nieprzerwanie do wczesnej epoki brązu, kiedy to rozpoczyna się ich powolny zanik. Zabytek z miejscowości Brzegi należy powiązać z rozwijającą się w końcowym odcinku eneolitu kulturą ceramiki sznurowej (2800–2300 p.n.e.), której nazwa pochodzi od stosowania charakterystycznego zdobienia naczyń glinianych odciskiem plecionego sznura.

Ludność kultury ceramiki sznurowej przy produkcji tego typu grocików wybierała krzemień czekoladowy ze względu na bardzo dobrą łupliwość surowca. Niekiedy na powierzchniach ostrzy można zaobserwować delikatne obtarcia powstałe w trakcie przenoszenia strzał w skórzanym kołczanie. Groty osadzano w promieniach strzał za pomocą dziegciu, czyli smolistej substancji uzyskiwanej w procesie suchej destylacji drewna. Wytwory te świadczą o szerokim rozpowszechnieniu broni strzeleckiej i zwykle interpretowane są jako atrybut typowy dla wojowników.

Oprac. Beata Polit

Bibliografia

Borkowski W., Grociki strzał wykonane z krzemienia czekoladowego z terenów Mazowsza i Podlasia, w: Krzemień czekoladowy w pradziejach, red. W. Borkowski, J. Libera, B. Sałacińska, S. Sałaciński, Warszawa–Lublin 2008, s. 333–345.
Włodarczak P., Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej, Kraków 2006.