Portret Konstantego Felicjana Szaniawskiego

Portret Konstantego Felicjana Szaniawskiego
autor nieznany
XVIII lub XIX w.
76 x 63 cm
MNKi/Ż/47

W zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach znajduje się portret biskupa krakowskiego Konstantego Felicjana Szaniawskiego, który trwale zapisał się w historii i kulturze Kielc.

Konstanty Felicjan Szaniawski urodził się 24 listopada 1668 roku w Lipowcu. Pochodził z rodziny szlacheckiej, reprezentującej się herbem Junosza. W latach 1720–1732 pełnił funkcję biskupa krakowskiego. Był inicjatorem powstania pierwszej w Kielcach placówki edukacyjnej, otworzonej w 1727 roku, która miała pełnić funkcję służebną wobec seminarium duchownego – przygotowywać kandydatów na alumnów. Obecnie w części budynku tej dawnej placówki znajduje się Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego. W trosce o poziom wykształcenia duchowieństwa biskup powołał w 1732 roku seminarium na krakowskim Stradomiu, rozbudował seminarium zamkowe, a w zamku biskupów krakowskich w Lipowcu zorganizował dom poprawczy dla kapłanów.

Poza działalnością kościelno-oświatową Konstanty Felicjan Szaniawski angażował się w politykę. W 1700 roku był członkiem konfederacji olkienickiej, zaś w 1704 konfederacji sandomierskiej. Pod wpływem biskupa Szaniawskiego August II odwołał swoją abdykację w 1709 roku. W 1710 uczestniczył w Walnej Radzie Warszawskiej. W 1717 roku został powołany do funkcji senatora rezydenta. Konstanty Felicjan Szaniawski zmarł 2 lipca 1732 roku w Lipowcu. Jego ciało spoczęło w wawelskiej katedrze, w tzw. kaplicy Bodzentyńskiej.

Portret biskupa przedstawia mężczyznę w średnim wieku. Postać ukazana została w półprofilu, do połowy piersi. W centralnej części obrazu z półmroku wyłania się pełna twarz o zdrowej, rumianej cerze. Sportretowany posiada wyrazisty nos, pełne usta. Uwagę zwracają oczy patrzące z zaciekawieniem na wprost. Ciemne włosy biskupa sięgają do ramion.

O pełnionej przez postać funkcji świadczy strój – czarna szata z charakterystycznym kołnierzykiem oraz zawieszony na szyi ciemnozłoty krzyż. Jej wygląd zgodny jest z rozporządzeniami rządowymi oraz wskazaniami biskupów w Królestwie Polskim, wedle których właściwym strojem duchownego jest sutanna w czarnym kolorze. Taki strój miał wzbudzać szacunek u ludu, a noszących go utwierdzać w powołaniu.

Postać biskupa Szaniawskiego okala ciemne tło. Zlewa się ono z barwą włosów i szat, kontrastuje za to z kolorem twarzy, przez co została ona wyeksponowana. W górnym lewym rogu portretu znajduje się herb z insygniami biskupimi. Pod nim usytuowany został napis, naniesiony żółtą farbą: „Konstanty Felicjan z Szaniaw Szaniawski biskup krakowski książę siewierski członek Uniwersytetu Krakowskiego”.

Oprac. Magdalena Del

Bibliografia

Jemielity W., Strój duchownych w Królestwie Polskim, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 1997, t. 40, nr 1–2, s. 219–231.

Massalski A., Dzieje najstarszej szkoły średniej w Kielcach 1727–1945, Kielce 2010.

Polski słownik biograficzny, t. 47, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2010.