Rzeźba Szkoła pana Wiechowskiego

Rzeźba Szkoła pana Wiechowskiego
Konstanty Marcinkowski
Zawidz, 1975
34,5 x 30 cm
MNKi/Ż/157

W Psarach niedaleko Bodzentyna znajdowała się rosyjska szkoła elementarna, w której uczył się dziesięcioletni Stefan Żeromski. Placówka prowadzona była przez Pawła Strachowskiego i jego żonę Honoratę, którzy podjęli trud przygotowania chłopca do egzaminów wstępnych w kieleckim gimnazjum. Oprócz codziennych lekcji nauczyciele udzielali również prywatnych korepetycji. 

To, jak wyglądała edukacja w szkole elementarnej, Stefan Żeromski opisał w powieści Syzyfowe prace. Psary występują tam jako Owczary, natomiast nauczyciel Paweł Strachowski jako Ferdynand Wiechowski. Powieść ukazuje następujący obraz bohatera:

„Nauczyciel miał na sobie rude i mocno zniszczone palto z wystrzępionymi dziurkami
od guzików i guzikami rozmaitego pochodzenia, na nogach grube buty, a na długiej
szyi wełniany szalik w prążki czerwone i zielone. Szerokie, żółtawe wąsy, od czasów we
mgle przeszłości leżących niepodkręcane do góry, zakrywały usta pana Wiechowskiego
jak dwa strzępy sukna. Palcami prawej ręki, powalanymi atramentem, z gracją i kokieterią odgarniał z czoła spadające promienie włosów. […] Zwiędła i zastygła twarz jego marszczyła się w uśmiechu czołobitności, który czynił ją podobną do maski”.

W zbiorach Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego znajduje się drewniana rzeźba, nawiązująca do powieści Syzyfowe prace, w której znaleźć można opis szkoły prowadzonej przez pana Wiechowskiego. Rzeźba prezentuje jedną z lekcji. Mężczyzna odwrócony bokiem, ubrany w długą marynarkę, w prawej ręce trzyma wskaźnik skierowany na tablicę. Wskazuje trzem uczniom napis w języku rosyjskim „Oto szkoła”.

Prostota ludowej rzeźby odzwierciedla klimat szkoły elementarnej, która stanowiła jedną salę w drewnianej wiejskiej chacie, w której uczyły się dzieci z niezamożnych rodzin.

Oprac. Magdalena Del