Wieczorna tęsknota

Wieczorna tęsknota
Gustaw Gwozdecki (1880–1935)
Paryż, 1905
olej, płótno
54 x 41 cm
MNKi/M/104

Przedstawienie paryskiej ulicy o zmierzchu, ukazane w perspektywie zbieżnej. Budowla i postacie ludzi stapiają się z ciemnym tłem, między kamienicami widać zwężający się klin szmaragdowego nieba. Rzędy zapalonych latarni gazowych uwidaczniają przebieg ulicy, ich skąpe światło wydobywa z mroku sylwetki przechodniów i elementy bruku. Na pierwszym planie z lewej strony przedstawione zostało popiersie kroczącej samotnie kobiety, która ma na twarzy okrągłe okulary, a włosy spięte w miękki kok na szczycie głowy. Fragmentaryczne ukazanie postaci może sugerować nawiązanie do kadru fotograficznego. W pewnym oddaleniu od kobiety widać zarysowaną sylwetowo grupę. Nokturn namalowany został w ciemnych, nasyconych barwach, zgodnie z tendencjami modernizmu. Artysta podkreślił w kompozycji to, co duchowe i mroczne. Obraz powstał w Paryżu, stolicy Francji.

Gustaw Gwozdecki (1880–1935) był polskim malarzem, rzeźbiarzem i grafikiem, reprezentantem postmodernistycznego koloryzmu. Malował pejzaże, portrety, akty, martwe natury. Jego styl odznaczał się uproszczonym rysunkiem oraz bogatym, nasyconym kolorem. Artysta kształcił się najpierw w Monachium w prywatnych szkołach malarstwa Stanisława Grocholskiego i Antona Ažbego. Od 1900 roku kontynuował naukę w Krakowie na Akademii Sztuk Pięknych u Jana Stanisławskiego, a od 1901 w Warszawie pod kierunkiem Konrada Krzyżanowskiego. W 1902 roku otrzymał stypendium Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i wyjechał uczyć się rzeźby w paryskiej École des Beaux-Arts pod kierunkiem Huberta Ponscarmego. Już w 1904 roku zaprezentował swoje prace na Salonie Jesiennym. Od tego czasu brał udział w największych paryskich wystawach, w tym również Salonie Niezależnych. Regularnie uczestniczył w pokazach organizowanych w Warszawie, Poznaniu i Wiedniu. W stolicy Francji związał się z École de Paris, z którą styczność mieli wcześniej inni polscy artyści. W 1914 współorganizował prywatną szkołę artystyczną (Polską Akademię Malarstwa) w Paryżu. Od 1916 roku często wyjeżdżał, a w latach 1917–1927 przebywał w Nowym Jorku, gdzie został prezesem Salonów Dorocznych. W Stanach Zjednoczonych Gwozdecki był bardzo zaangażowany w działalność artystycznego środowiska Polonii, m.in. Towarzystwa Artystów Polskich oraz Komitetu Stosunków Artystycznych Polsko-Amerykańskich. Promował sztukę polską we Francji i Stanach Zjednoczonych, był członkiem działających w ojczyźnie grup artystycznych – Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm”; swoje pracy wystawiał razem z tymi grupami. Do Polski już nie wrócił, ale nie zerwał kontaktów artystycznych z krajem. 

Oprac. dr Anna Myślińska