Talar koronny

Talar koronny 
Stanisław August Poniatowski
Polska, mennica Warszawa 1766
Fryderyk Wilhelm Sylm
srebro, bicie stemplem
śr. 43,5 mm, waga 27,8 g
MNKi/N/664

Stanisław August Poniatowski przeprowadził reformę kończącą kryzys monetarny, jaki trwał w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od drugiej połowy XVII wieku. Podczas jego panowania (1764–1795) uruchomiono mennice, wartościowe pieniądze bito w miedzi, srebrze i złocie, a nowością było wprowadzenie srebrnej dziesięciogroszówki. Monety ostatniego króla Polski, mające stanowić także wizytówkę oświeconego monarchy i reformowanego państwa, odznaczały się również starannością wykonania i kunsztem artystycznym. 

Awers wypełnia popiersie króla w prawym profilu. Monarcha sportretowany został w zbroi, z Orderem Orła Białego na piersi. W otoku znajduje się inskrypcja: STANISLAUS AUGUSTUS D.G. REX POL.M.D.LITHU. Na rewersie widnieje czteropolowa tarcza z godłami: Królestwa Polskiego (Orzeł), Wielkiego Księstwa Litewskiego (Pogoń) oraz w środku rodu Poniatowskich (Ciołek). Wokół tarczy widoczny jest wieniec z liści dębowych i palmowych, opasany wstęgą z napisem: PRO FIDE LEGE ET GREGE, zaś pod nią Order Orła Białego oraz inicjały FS – charakteryzujące warszawskiego mincerza Fryderyka Sylma. W otoku widnieje inskrypcja: X EX MARCA PURA COLONIEN 1766, a rant monety jest ozdobny.

Oprac. dr Paweł Grzesik

Bibliografia

Dzikowski J., Nabytki regionalne w latach 1985–1986. Gabinet Numizmatyczny, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1992, t. 16, s. 360–365. 

Gumowski M., Monety polskie, Warszawa 1924.

Kopicki E., Katalog podstawowych typów monet i banknotów Polski oraz ziem historycznie z Polską związanych, t. 3, Warszawa 1978.

Najcenniejsze zabytki Muzeum Narodowego w Kielcach, red. A. Kwaśnik-Gliwińska, Kielce 2008.

Szwagrzyk J.A., Pieniądz na ziemiach polskich X–XX w., Wrocław 1973.