Święta Weronika

Święta Weronika
Adam Zegadło (1910–1989)
1970
drewno, polichromia
23,5 x 7 cm
MNKI/E/5606

Święta Weronika to postać bardzo znana, choć w żadnej z Ewangelii nie ma o niej wzmianki. Jej żywot odnajdziemy jednak w wielu legendach i apokryfach, które zaczęły się pojawiać dość późno, bo dopiero w IV wieku (święta żyła w I wieku naszej ery). Jedna z najpopularniejszych legend opisuje chwilę, gdy Święta Weronika ociera twarz umęczonego Chrystusa w drodze na Golgotę. Na płótnie miało odbić się oblicze Jezusa, przez co chusta stała się jedną z najcenniejszych relikwii. Zdarzenie to ma swoje odzwierciedlenie w szóstej stacji Drogi Krzyżowej.

Autorem prezentowanej rzeźby jest Adam Zegadło, który ukazał świętą w bardzo oszczędnej formie. Jest to postać stojąca, w lewej dłoni trzyma chustę, na której artysta za pomocą prostych kresek zaznaczył oczy, usta i nos. Zegadło zwykle pokrywał swoje prace kontrastującymi barwami. Nie bał się mocnych zestawień jak np. połączenia koloru żółtego z fioletem czy czerwonego z niebieskim. Tym razem jednak niewielką figurkę o wysokości 23,5 cm pomalował farbą brązową w jaśniejszym i ciemniejszym odcieniu. Wyraźnie wyróżniają się duże oczy i brwi podkreślone czarną barwą oraz biała chusta.

Wspomnienie liturgiczne świętej obchodzone jest w kościele 4 lutego i 14 lipca.

W ikonografii atrybutem Świętej Weroniki jest veraicon, czyli chusta z odbiciem twarzy Chrystusa. Ciekawa jest też etymologia jej imienia – słowo „vera eikon” oznacza bowiem prawdziwy wizerunek.

Święta Weronika patronuje fotografom, szwaczkom i tkaczom.

Figurka Świętej Weroniki trafiła do Działu Sztuki Ludowej w ubiegłym roku, kiedy to Beata Derejska, wypełniając wolę zmarłego ojca – Jerzego Jelińskiego, przekazała Muzeum kolekcję liczącą blisko 70 prac.

Adam Zegadło (1910–1989)

Całe życie mieszkał w rodzinnej wsi Krzyżka koło Suchedniowa. By pomóc matce, mając trzynaście lat, zaczął pracować w fabryce maszyn rolniczych w Suchedniowie. Po założeniu rodziny podejmował się różnych prac związanych z rzemiosłem drzewnym. Wyrabiał sprzęty, proste meble i zabawki. Sprawiało mu to olbrzymią przyjemność, więc zaczął też rzeźbić postacie świętych. Obok tematyki religijnej chętnie ukazywał życie wsi, motywy żydowskie oraz bogaty świat legend i baśni. Jego twórczość szybko zyskała uznanie, a on stał się jednym z najbardziej znanych i cenionych rzeźbiarzy.

W 1975 roku otrzymał Nagrodę im. Oskara Kolberga. Brał udział w wielu wystawach w Polsce i za granicą. W Dziale Sztuki Ludowej Muzeum Narodowego w Kielcach znajduje się blisko 100 prac tego artysty.

Oprac. Anna Latos-Paryska

Bibliografia

Święty na każdy dzień, oprac. B. Działoszyński et al., Warszawa 2009.