Projekt ilustracji do noweli "Jamioł" Henryka Sienkiewicza

Projekt ilustracji do noweli „Jamioł” Henryka Sienkiewicza
Piotr Stachiewicz (1858–1938)
1882
lawowanie, tusz, piórko, papier
32,5 x 28,2 cm
sygn. l.d.r.: Piotr Stachiewicz/1882

Praca ma nietypową i nieregularną formę – odwróconej litery L. Przedstawia umieszczony w prostokątnej ramce portret pisarza, zwróconego lewym profilem. W tle z prawej strony widoczny jest fragment gabinetu – krzesło, stół chaotycznie zastawiony książkami, z otwartą na blacie gazetą oraz lampą z białym kloszem. Pod wizerunkiem Sienkiewicza znajduje się motyw roślinny w postaci gałązki, na którą zachodzi portret. W jej dolnej części, po lewej stronie, malarz umieścił sygnaturę oraz datę: Piotr Stachiewicz/1882. 

Dzieło było dotąd znane głównie z reprodukcji, ale w 2021 roku Muzeum Narodowe w Kielcach nabyło oryginał pracy. Jej autor  – Piotr Stachiewicz – zaliczał się do grona ulubionych ilustratorów Sienkiewicza. Zobrazował m.in. małą trylogię, Trylogię, Bez dogmatu, Rodzinę Połanieckich, nowele Na Olimpie oraz Jamioła, francuską wersję Sabałowej bajki, a także niemieckie wydanie Trylogii. Artysta został wybrany przez wydawnictwo Gebethner i Wolff do grona ilustratorów Albumu jubileuszowego przygotowanego z okazji 25-lecia pracy twórczej pisarza. W Oblęgorku znajduje się kolekcja sześciu portretów bohaterów Trylogii pędzla Stachiewicza, a także zbiór 22 obrazów olejnych przedstawiających sceny z Quo vadis.

Nowela Jamioł, nad którą prace autor rozpoczął już w 1878 roku, ukazała się po raz pierwszy na łamach „Gazety Polskiej” 1 października 1880 roku. Wydanie książkowe – w piątym tomie Pism – miało miejsce dwa lata później. Przez badaczy utwór zaliczany jest do najlepiej skomponowanych, a zarazem najbardziej wstrząsających w swojej wymowie dzieł Sienkiewicza.

Oprac. Łukasz Wojtczak