Schronisko 4

Schronisko 4
Stefan Suberlak (1928–1994)
1974
linoryt  9/20
71,5 x 57 cm

Twórczość Stefana Suberlaka należy do wyjątkowych zjawisk w polskiej grafice artystycznej. Niepowtarzalność jego prac pod względem treści i realizacji plastycznej zapewnia artyście miejsce obok wielkich indywidualistów takich jak Jerzy Panek czy Józef Gielniak.

Suberlak, urodzony na Śląsku, wykształcony na Wydziale Grafiki Propagandowej w Katowicach (dyplom obronił w 1952 roku), bardzo wcześnie określił obszar swoich eksploracji, pozostając przez całe życie wiernym obranej tematyce. Jego ulubionym motywem, pod wpływem fascynacji z okresu dzieciństwa, stała się wieś. W czasie paroletniego pobytu w Bieszczadach przyszły artysta uległ urokowi lokalnego pejzażu, ludzi, ich obyczajów, świata wyobrażeń, codziennej pracy, więzi człowieka z przyrodą. Jako dojrzały grafik odtwarzał zapamiętane ujęcia, nadając im formę skondensowaną, pozbawioną naturalistycznych szczegółów. 

Najbardziej znaczący okres w twórczości artysty przypadł na lata 60. i 70. XX wieku, gdy polską  grafikę zdominował nurt metaforyczny. Suberlak stał się jego przedstawicielem, wykonując m.in. najbardziej rozpoznawalne prace pt. Gospodyni i Gospodarz (ona niesie na głowie kuchnię, on dźwiga całą zagrodę). Wrysowując w bryłę tytułowej postaci mniejsze elementy – ludzi i przedmioty stanowiące świat wyobrażeń ukazanej osoby lub zespół wiążących się z nią skojarzeń, twórca nadawał im rangę uogólnionych pojęć. Potrafił osiągnąć zdumiewającą równowagę między warstwą semantyczną a warstwą sformułowań czysto plastycznych, jedność treści i formy. 

Twórczość Stefana Suberlaka jest reprezentowana w zbiorach Działu Rycin linorytem z cyklu Schronisko, powstałym na etapie zainteresowań abstrakcją figuratywną. Kompozycja oznaczona numerem 4 ukazuje plątaninę ścieżek i dróg, prowadzących do okazałej drewnianej budowli nakrytej dwuspadowym dachem, do której licznie zmierzają turyści – maleńkie, syntetycznie potraktowane sylwetki ludzi w kapeluszach z ogromnymi plecakami. Charakterystyczną cechą prac z tego okresu są skomplikowane struktury kreujące przestrzeń –  nakładające się na siebie jednocześnie ujęcia z góry i na wprost, oraz coraz bardziej wyrazista lapidarność elementów przedmiotowych podporządkowanych układom form i płaszczyzn. 

Oprac. Małgorzata Osobińska

Bibliografia

Ligocki A., Realizm pełen cudowności, w: Stefan Suberlak [katalog wystawy w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych w Warszawie], Warszawa 1975, s. 7–11.
Pozażycki P., Poeta wsi spokojnej, „Przegląd Artystyczny” 1973, nr 5 (75) s. 33–39.
Stefan Suberlak, oprac. I. Jakimowicz, Warszawa 1963.