Paryż - Place Saint-André des Arts

Paryż – Place Saint-André des Arts
Leon Płoszay (1902–1993)
Paryż, ok. 1938
drzeworyt, papier
18 x 21 cm
sygn. na klocku l.d.: PL (monogram wiązany) oraz pod kompozycją oł. p.d.: Leon Płoszay
MNKi/GR/1732

Grafika Paryż – Place Saint-André des Arts należy do grupy najbardziej rozpoznawalnych prac Leona Płoszaya (1902–1993). Artysta, z pochodzenia włocławianin, w 1930 roku ukończył Wydział Grafiki w poznańskiej Szkole Sztuk Zdobniczych. Początkowo zajmował się projektowaniem druków okazjonalnych, okładek, winiet oraz nauczaniem rysunku. Od końca lat 20. XX wieku regularnie pokazywał swoje obrazy na wystawach w kraju i za granicą. W latach 1935–1939 przebywał w Paryżu, gdzie studiował grafikę i malarstwo pod kierunkiem Józefa Pankiewicza. Czas okupacji artysta spędził na Kielecczyźnie, w miejscowości Małogoszcz, kontynuując pracę twórczą. Z tego okresu pochodzi m.in. cykl z widokami podkieleckich miejscowości. Po wojnie powrócił do rodzinnego miasta, gdzie poświęcił się działalności pedagogicznej.

Leon Płoszay już w czasie studiów w Paryżu wypracował swój charakterystycznych styl, koncentrując się na motywach architektonicznych i pejzażach. Kompozycje ze schematycznie ukazanymi bryłami budowli, ożywione sztafażem, oparte na uproszczonych formach oraz wibrującej fakturze osiągniętej dzięki stosowaniu wielorzędowych rylców, wpisywały się w stylistykę polskiej szkoły drzeworytu. Wydaje się, że najwięcej łączy go z czołowym przedstawicielem tej szkoły – Stanisławem Ostoją-Chrostowskim.

Tematem prezentowanej pracy jest jeden z urokliwych zakątków w 6. dzielnicy Paryża – Plac Saint-André des Arts. Z niezmienioną od początku XIX wieku architekturą, stał się inspiracją dla wielu malarzy i grafików. Na tle zwartej grupy wysokich, spiętrzonych kamienic o elewacjach przeprutych oknami, zamalowanych i przesłoniętych afiszami reklamowymi, toczy się codzienna historia tego miejsca: przechodnie spacerują, robią sprawunki, prowadzą rozmowy, na sznurze zawieszonym pomiędzy oficynami suszy się bielizna.

Grafika pochodzi ze zbiorów Ludwika Wiktora Kielbassa (1893–1956), kolekcjonera zamieszkałego w Sudole pod Kielcami. Kielbass, znany z fascynacji sztuką współczesną, nie tylko zebrał pokaźną kolekcję obrazów, grafiki i rzemiosła artystycznego, którą w 1956 roku przekazał Muzeum Świętokrzyskiemu, ale chętnie utrzymywał kontakty z artystami, zapraszając ich do swojej posiadłości. Leon Płoszay miał możliwość spotkać kolekcjonera podczas pobytu w Paryżu oraz w latach 40. mieszkając w nieodległej Małogoszczy.

Oprac. Małgorzata Osobińska

Bibliografia:

Donatorzy Muzeum Narodowego w Kielcach, red. J. Mielcarska-Kaczmarczyk, Kielce 2008.

Głowacki K., Modrzejewska B., Ozdoba-Kosierkiewicz W., Kolekcja Ludwika Wiktora Kielbassa w Muzeum Świętokrzyskim, Kielce 1973.

Kulpińska K., Polscy graficy w Paryżu lat 20. i 30. XX wieku – wielość koncepcji artystycznych, odmienność postaw życiowych, „Sztuka Europy Wschodniej” 2015, t. 3, s. 221–234.

Ozdoba-Kosierkiewicz W., Grafika polska. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, Kraków 1986.