Tableau

Tableau
Pracownicy Kieleckiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu
Zakład Fotograficzny Stanisława Saneckiego
Polska, Kielce, 1913
papier fotograficzny, karton
wys. 50, szer. 70 cm
MNKi/H/3750

Tableau, wykonane w 1913 roku w studiu Stanisława Saneckiego, zdobi dekoracja secesyjna wzbogacona o wizerunki książek i materiałów biurowych, a także 17 medalionów portretowych i zdjęcie czterech osób – pracowników spółdzielczego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Kielcach. Prezesem instytucji był wówczas Jan Tymieniecki, którego wizerunek widnieje być może w centralnym medalionie. Wyżej po lewej widoczne jest zdjęcie prawnika i ekonomisty Bolesława Markowskiego, kierującego następnie Towarzystwem w dobie I wojny światowej. Wśród pracowników byli również: Mieczysław Halik, Zygmunt Niesiołowski, Józef Redych, Stanisław Taylor, Józef Mayzel czy Stanisław Zahorowski, z których część zapewne także została uwieczniona na tych zdjęciach.

Nieco powyżej fotografii ukazującej czterech mężczyzn widoczny jest wizerunek Hermesa – mitologicznego patrona handlu i boskiego posłańca, wspartego na globusie i wyposażonego w atrybuty: kaduceusz – symboliczną laskę z dwoma oplatającymi ją wężami oraz petasos, czyli podróżny kapelusz ze skrzydłami. W górnej części tableau odwzorowano siedziby Kieleckiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, powstałego w roku 1900 z przekształcenia Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Kieleckich – kamienica u zbiegu dzisiejszej ulicy Sienkiewicza i Wesołej oraz secesyjny gmach u zbiegu obecnej Sienkiewicza i Paderewskiego, wybudowany w roku 1912 na podstawie projektu Zbigniewa Odrzywolskiego. Instytucja rozpoczęła tam działalność w roku następnym. Pomiędzy nimi widnieje inskrypcja Na pamiątkę wspólnej pracy 1900 1913. W prawym dolnym rogu widoczna jest sygnatura atelier.

Idea zakładania polskich banków spółdzielczych związana była głównie z Wielkopolską. W 1885 roku powstał w Poznaniu Bank Związku Spółek Zarobkowych. Dewiza placówki głosiła Własną pracą i pomocą, a siłami zjednoczonymi, a jej zadaniem było wspieranie spółdzielni, zwanych również kooperatywami – wspólnych przedsiębiorstw utworzonych i demokratycznie zarządzanych przez dobrowolnie zrzeszonych pracowników. Dzięki dogodnym pożyczkom spółdzielnie skutecznie działały na rynku, będąc także alternatywą wobec firm dużego kapitału i zasad ich funkcjonowania. Tego typu banki kierowały się głównie dobrem społecznym, a nie maksymalizacją zysku. Posiadały też ofertę dla drobnych przemysłowców czy rzemieślników, niezrzeszonych w kooperatywach.

Do pierwszych instytucji w zakresie spółdzielczości kredytowej na terenie Królestwa Polskiego należała Kasa Pożyczkowa Przemysłowców Warszawskich, powstała w 1870 roku, a następnie Warszawskie Towarzystwo Wzajemnego Kredytu, założone dwa lata później. Secesyjny gmach Kieleckiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu stał się w okresie międzywojennym siedzibą wspomnianego Banku Związku Spółek Zarobkowych, nadal wspierającego spółdzielców, których z końcem lat 30. XX wieku było w Polsce ponad 5 milionów.

Oprac. dr Paweł Grzesik

Bibliografia:

Ruszkowska M., Społeczna działalność prawników w guberni kieleckiej na przełomie XIX i XX wieku, „Między Wisłą a Pilicą”, Kielce 2009, s. 23-41.